Onur AYDOĞAN

I.GİRİŞ
TBMM’ye sunulan yeni torba kanun teklifinde ücret geliri elde eden hizmet erbaplarına yapılacak bir kısım ödemelerin vergi dışı bırakılması amaçlanmaktadır. Söz konusu kanun teklifine göre hizmet erbabına belli bir tutara kadar yapılacak olan yemek bedeli tutarları ile 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) mevcut ücretlerine/prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan aylık 1.000 TL’yi aşmayan ödemeler gelir vergisine tabi tutulmayacaktır.
Ücret gelirinin elde edilmesi, kapsamı ve vergilendirilmesine ilişkin hükümlere 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda yer verilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış olup devamında ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının ücretin mahiyetini değiştirmeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde yer alan bu hüküm dikkate alındığında hizmet erbabına yapılan nakdi ödemelerin dışında ayni ödemeler ile yine hizmet erbabına sağlanan menfaatlerin de vergilendirileceği hüküm altına alınmıştır.
Hizmet erbabına sunulan menfaatlerin doğrudan hizmet erbabına sağlanmaması söz konusu menfaatlerin vergilendirilmeyeceği anlamına gelmemektedir. Örneğin hizmet erbabının çocuğunun işverenden tarafından özel okulda okutulması ve eğitim bedelinin işveren tarafından doğrudan okula ödenmesi halinde de bu tutarlar hizmet erbabınca elde edilen ücret olarak vergilendirilecektir.
TBMM’ye sunulan yeni kanun teklifi ile hizmet erbabına belli bir tutara kadar yapılacak olan yemek bedeli tutarları ile 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) mevcut ücretlerine/prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan aylık 1.000 TL’yi aşmayan ödemeler vergiden müstesna tutulacaktır. Bu çalışmamızda ise Gelir Vergisi Kanunu kapsamına hizmet erbabına yapılan ve vergilendirilmeyen ödemeler ile menfaatler açıklanmıştır.
II.ÜCRETLERDE İSTİSNA
Ücret ödemelerine ilişkin istisnalara Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’ün ve müteakip maddelerinde yer verilmiştir.
II.1.Dar Mükelleflerden Elde Edilen Ücretler
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının 14 numaralı bendinde dar mükelleflerden elde edilen ücretlerin aynı bentte sağlanan şartların sağlanması halinde vergiden istisna olacağı hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda;
a) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler;
b) Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, Ticaret Bakanlığından alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler
vergiden istisna olacaktır.
II.2.Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının 8 numaralı bendi gereğince hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler vergi dışı bırakılmış olup aynı bentte yer alan parantez içi hüküm gereğince işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2022 yılı için 51 TL’yi aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şartıyla bu menfaatler de vergi dışı bırakılmıştır. Ancak ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilmektedir. Ancak yeni Kanun teklifi ile iş verenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda yemek bedelinin hizmet erbabına nakden ödenmesi imkanı getirilmiş olup değişiklikle birlikte yine hizmet erbabına günlük 51 TL’ye kadar yapılacak ödemeler vergi dışı bırakılacak ve bu tutarın aşılması halinde ise aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilecektir.
II.3.Konut Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının 9 numaralı bendi gereğince genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2’yi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler vergi dışı bırakılmıştır. Öte yandan bu konutların 100 m2’yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz.
II.4.Ulaşım Nedeniyle Yapılan Ödemeler