Levent BAŞAK

Not: 9769  sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile   2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının geçici 4. maddesindeki süre 31.07.2025'e uzatıldı.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın)(1) 1’inci maddesinde gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisinin konusu düzenlenmiştir. Bu maddede yapılan düzenleme uyarınca gerçek kişilerce elde edilen gelirler gelir vergisine tâbidir. Gerçek kişiler, bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı üzerinden gelir vergisi ödemek zorundadır.
GVK’nın 1’inci maddesinde gelir vergisinin konusu düzenlendikten sonra müteakip 2’nci maddede gelire giren kazanç ve iratlar düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre gerçek kişilerce elde edilebilecek gelirler yedi kalemden oluşmaktadır. Bu gelirler şunlardır: Ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar.
GVK’nın 2’nci maddesine göre gelir vergisi mükelleflerince elde edilebilecek önemli bir gelir unsuru menkul sermaye iradı geliridir. Bu gelirlerden temel vergilendirme esasları GVK’nın 75 ila 79’uncu maddelerinde düzenlenmiştir. Ayrıca menkul sermaye iradı niteliğindeki gelirlerin vergilendirilmesinde 5281 sayılı “Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirasına Uyumu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”(2) ile GVK’ya eklenen Geçici 67’nci madde hükümleri uygulanır.
Gelir vergisi mükelleflerince elde edilebilecek önemli bir gelir kalemi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilmiş olan Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelirlerdir. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde GVK’nın Geçici 67’nci madde hükümleri uygulanır.
GVK’nın Geçici 67’nci maddesinde çok sayıda değişiklik yapılmıştır. Bu nedenle mükellefler bu madde kapsamında yapılacak vergilendirmede tereddütler yaşamaktadır. Tarafımıza bu konuda yöneltilen sorulara cevap vermek adına bu makalemizde, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilmiş olan Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi esasları üzerinde durulacaktır. Bu makalemizde ayrıca mükelleflerin bu konuda dikkat etmeleri gereken bazı hususlar analiz edilecektir.
2. HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞINCA İHRAÇ EDİLEN DEVLET TAHVİLİ VE HAZİNE BONOLARINDAN ELDE EDİLEN GELİR VE KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilmiş olan Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançların vergilendirilmesi ile ilgili olarak 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına (BKK’ya) 4937 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı(3) ile Geçici 4’üncü madde hükmü eklenmiştir.
Mezkûr BKK’nın Geçici 4’üncü maddesinde en son 9487 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı(4) ile değişiklik yapılmıştır. Mezkûr Karar ile değişik Geçici 4’üncü madde hükmü aşağıdaki gibidir.
“GEÇİCİ MADDE 4- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih ile 30/4/2025 tarihi (bu tarih dâhil) arasında iktisap edilen, Hazine ve Maliye Bakanlığınca ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançlar ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen gelir ve kazançlara, bu Kararın 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) ve (3) numaralı alt bentleri ile (ç) bendinde yer alan oranlar %0 uygulanır.”
Yukarıdaki madde hükmü 2006/10731 sayılı BKK’ya ile 4937 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile eklenen ilk madde hükmü ile aynıdır. 9487 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan değişiklik madde hükmünde yer alan ve 9075 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı(5) ile değiştirilmiş olan “31.01.2025” tarihinin “30.04.2025” şeklinde değiştirilmesinden ibarettir. Yani 9487 sayılı CK ile bu gelirler için uygulanan indirimli tevkifat oranında süre uzatımı yapılmıştır.
Yukarıda yaptığımız temel açıklamalar esas alındığında, 2006/10731 sayılı BKK’nın Geçici 4’üncü maddesinde yer alan düzenleme uyarınca vergilendirme esasları makalemizin aşağıdaki bölümlerinde alt başlıklar altında değerlendirilecektir. Bu değerlendirme yapılırken vergilendirme esasları tam ve dar mükellefiyete tâbi gerçek kişiler açısından ayrı ayrı analiz edilecek ve hem tevkifat, hem de beyan esasları üzerinde durulacaktır.
2.1. Hazine ve Maliye Bakanlığınca İhraç Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından Elde Edilen Gelir ve Kazançların Vergilendirilmesi Esasları
GVK uygulamasında tam ve dar mükellefiyete tâbi gerçek kişilerce elde edilen menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde iki vergilendirme yöntemi uygulanır: Tevkif esası ve yıllık beyan esası. Bu iki vergilendirme yöntemi esas alındığında, Hazine ve Maliye Bakanlığınca ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançların vergilendirilmesi esasları aşağıdaki gibidir.
2.1.1. Tevkif Esasına Göre Vergilendirme
9487 sayılı CK’nın 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan düzenleme uyarınca tam ve dar mükellefiyete tâbi gerçek kişilerce 01.02.2025 tarihinden itibaren 30.04.2025 tarihine kadar iktisap edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelirler tevkif suretiyle vergilendirilir. Tevkifat oranı %0’dır.
Tevkifat uygulamasında şu hususa özellikle dikkat edilmelidir: 4937 sayılı CK ile 2006/10731 sayılı BKK’ya eklenen Geçici 4’üncü madde hükmü Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yurt içinde ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonoları için geçerlidir. Yurt dışında ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelir ve kazançlarda bu madde hükmü uygulanmaz.