Abdullah SAĞLAM

1.GİRİŞ

Gelirin safiliği ilkesi gereğince ticari kazancın vergilendirilmesinde safi kazanç dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda işletmeler tarafından ticari faaliyet sonucunda elde edilen hasılattan bu kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesine yönelik yapılan harcamalar indirilerek vergilendirilmesi gereken kazanç tespit edilmektedir.

Ticari kazancın tespitinde, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince gider olarak indirilecek ödemelere Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde yer verilmiş olup kurumlar vergisi mükelleflerince ayrıca indirilebilecek giderlere de Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesinde yer verilmiştir.

İşletmeler tarafından kazancın tespitinde indirim konusu yapılacak ödemelerin gider yazılabilmesi için bu ödemelerin kazancın elde edilmesine yönelik olması ve Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenmesi gereken belgelerle de tevsik edilmesi gerekmektedir. Diğer bir ifade ile bu giderlerin Vergi Usul Kanunu’nun 227 ve müteakip maddeleri hükümlerinde belirtilen şekilde tevsiki zorunlu olup, bu hükümler çerçevesinde tevsik edilemeyen giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Vergiye tabi kazancın tespitinde yapılan ödemelerin ve giderlerin tevsik edilmesi zorunlu olmakla birlikte; örf ve teamüle göre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan müteferrik giderler, vesikasının teminine imkan olmayan giderler ve vergi kanunlarına göre götürü olarak tespit edilen giderler için ispat edici kağıt aranmamaktadır.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından ticari faaliyet kapsamında yapılan giderlerin tevsik edilmesi zorunlu olmakla birlikte Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin parantez içi hükmü, bazı giderlerin Vergi Usul Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre tevsik edilemediği, hallerde de ticari kazancın tespitinde indirimine müsaade etmiştir.

Götürü gider olarak adlandırılan bu uygulama gereğince; ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.

Götürü gider uygulaması mükelleflerle tanınan bir hak olmakla birlikte kanun maddesinde belirtilen şartların oluşması halinde uygulamadan yararlanabilmektedir.

Götürü gider uygulamasına konu giderlerin fiilen yapılıp yapılmayacağı tartışma konusu olmuştur. Diğer bir ifade ile anılan faaliyetlerde bulunan mükellefler fiilen herhangi bir gider yapmamış olsa bile söz konusu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini götür gider olarak indirim konusu yapabilecekler midir?

Bu çalışmamızda götürü gideri uygulamasının kapsamı kısaca açıklandıktan sonra konuya ilişkin vergi idaresinin görüşü ve yargının kararına yer verilecektir.

2. GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASI

2.1. Kanuni Düzenleme

Gelir Vergisi Kanunu’nun “İndirilecek Giderler” başlığı altında yer alan 40’ıncı maddenin birinci fıkrasının (l) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler, düzenlenmiştir. Bu giderlerin, Vergi Usul Kanunu’nun 227 ve müteakip maddeleri hükümlerinde belirtilen şekilde tevsiki zorunlu olup, bu hükümler çerçevesinde tevsik edilemeyen giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Öte yandan Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan parantez içi hüküm gereğince ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.

Götürü gider uygulamasına ilişkin detaylı açıklamalara 194 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde açıklanmıştır.

2.2. Götürü Gider Uygulamasından Yararlanabilecek Olan Mükellefler