Süleyman Ruhi AYDEMİR

01.06.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanununun 9’uncu maddesi Odalara, 32’nci maddesi ise Borsalara kayıt zorunluluğunu ortaya koymuştur.

Odalara ve Borsalara Kanundan kaynaklanan zorunlu üyelik bağlamında ortaya çıkan kayıt ücreti, buralara ödenmesi gereken yıllık aidatın ve munzam aidatın (odalar için) nasıl belirlendiği, birden fazla odaya kayıtlı olunması halinde yıllık aidatların nasıl oluşacağı, birden fazla yerde şubesi olan şirketlerin munzam aidatların nasıl bölüştürüleceği ve aidatların ödenmemesi halindeki hukuki sorumluluk bilinmesi gereken bir konu olarak dikkati çekmektedir.

A. Kayıt Ücreti, Yıllık Aidat ve Munzam Aidat Nedir? Nasıl Tespit Edilir?

5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanununun 24 ve 25’ nci maddeleri ile 08.01.2005 tarihli Kayıt Ücreti ile Yıllık Aidat ve Munzam Aidatın Tespiti ve Ödenmesi Hakkında Yönetmelik’in 5,6,8 ve 9’ uncu maddelerine göre;

Üyenin oda veya borsaya kaydı sırasında ödemekle zorunlu olduğu ücrete kayıt ücreti ve her yıl için ödeyeceği aidata da yıllık aidat denir. Üyeler oda veya borsaya kayıt sırasında kayıt ücreti ve her yıl için yıllık aidat ödemekle yükümlüdür.

Kayıt ücreti ile yıllık aidat aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde onundan az, yarısından fazla olamaz.

Üye kaydında belirlenen dereceler ile bu derecelere karşılık gelen kayıt ücreti ve yıllık aidat miktarlarını gösterir tarifeler her yıl oda/borsa bütçesi ile birlikte tespit olunur. Bu tarifeler yönetim kurulunun teklifi ve meclisin onayı ile yürürlüğe girer.

Kayıt ücretinin alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınamaz. Eğer bir üye birden fazla odaya kayıtlı ise bunlardan kayıt ücreti ve yıllık aidat miktarlarının yarısı alınır.

Munzam aidat ise, Odalarca her yıl için, gerçek kişi tacir ve sanayicilerin gelir vergisine ilişkin beyannamelerinde gösterilen ticarî kazanç toplamı, tüzel kişi tacir ve sanayicilerin ise ödeyecekleri kurumlar vergisine ilişkin beyannamelerinde gösterilen ticarî bilanço kârı üzerinden binde beş oranında tahsil edilen aidattır. Borsalarda munzam aidat yoktur.

Çalışma alanları içinde birden fazla şubesi bulunan üyelerin munzam aidatı, bütün şubelerden elde ettikleri gelir veya kurumlar vergisine matrah teşkil eden ticarî kazanç veya ticarî bilanço kârı üzerinden hesaplanır. Bu hallerde bile bir üyenin ödeyeceği munzam aidat, o yıl için belirlenmiş bulunan yıllık aidat tavanının yirmi katını geçemez.

Odalar 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5’nci maddesi hükmü çerçevesinde Vergi Dairelerinden bilgi isteyebilirler. Üye tarafından bilançonun verilmemesi ve Vergi Dairesi’nden de sağlanamaması halinde yıllık aidat tavanının 3 katından az olmamak üzere, bir önceki yılın munzam aidatı geçici olarak aynen tahakkuk ettirilir.

ÖRNEK: 2018 yılı için belirlenmiş brüt asgari ücret 2029,50 TL’dir. Kayıt ücreti ile yıllık aidat aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde onundan az, yarısından fazla olamayacağı için aidat tavanı 1014,75TL’dir(=2029,5/2).

Şu halde; Munzam Aidat = Bir önceki yıla ait Ticari Kazanç X %0,5 (Binde beş)

Munzam aidat tavanı ise 20295 TL’dir (=823,50*20).

Yıllık ve munzam aidatlar her yılın haziran ve ekim aylarında iki eşit taksitte tahsil edilir.

B. Birden Fazla Odaya Kayıtlı Olanların Aidat Ödemeleri