Hakan DEĞİRMENCİ

1.GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun ilk maddesinde gerçek kişilerin gelirlerinin gelir vergisine tabi olduğu belirtilmiş olup gelirin bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olduğu hüküm altına alınmıştır.

Gerçek kişiler tarafından elde edilen her gelir gelir vergisine tabi tutulmamaktadır. Diğer bir ifade ile sadece 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen gelirlerin vergilendirileceği hüküm altına alınmış olup vergilendirilecek gelirin unsurları da aynı Kanun’un ikinci maddesinde ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar olarak belirlenmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun ilk iki maddesini birlikte değerlendirdiğimizde; gerçek kişiler tarafından bir takvim yılında Kanun’un ikinci maddesinde sayılan yedi gelir unsurundan herhangi birinin elde edilmesi halinde elde edilen bu gelirlerin gelir vergisine tabi tutulması gerekmekte olup gerek birinci maddede gerekse de ikinci maddede vergilendirmede elde edilen bu kazanç ve iratların safi miktarlarının dikkate alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Kazanç ve iratların safi miktarlarının tespiti için faaliyet sonucu elde edilen hasılattan kazanç ve iradın elde edilmesi ve idame ettirilmesine ilişkin yapılan gider ve harcamaların indirilmesi gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nda her bir kazanç ve iradın türüne göre elde edilen hasılattan indirilebilecek giderler ilgili maddelerde sayılmıştır. Buna göre ticari kazancın tespitinde indirilebilecek giderler 40’ıncı maddede, zirai kazancın tespitinde indirilebilecek giderler 57’nci maddede, ücret gelirinin tespitinde indirilebilecek giderler 63’üncü maddede, serbest meslek kazancın tespitinde indirilebilecek giderler 68’inci maddede, gayrimenkul sermaye iradının tespitinde indirilebilecek giderler 74’üncü maddede, menkul sermaye iradının tespitinde indirilebilecek giderler 78’inci maddede ve diğer kazanç ve iratların tespitinde indirilebilecek giderler mükerrer 81’inci madde ile 82’nci maddede yer almaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinde beyanname veren mükelleflere kazanç ve iratların tespitinde indirilebilecek giderlere ilave olarak beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecek bir kısım harcamaları indirme hakkı verilmiştir. Diğer indirimler olarak nitelendirilen bu tür harcamalar kazanç ve iradın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile doğrudan ilişkili olmasa da mükellefler 89’uncu maddede belirtilen açıklamalar çerçevesinden vergiye tabi gelirin tespitinde bu harcamaları indirim konusu yapabilir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesi dışında bazı Kanunlarda yer alan hükümlerden dolayı bir kısım bağış ve yardımlarda (harcamalar) beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilir. Bu çalışmamızda 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda yer almamasına rağmen verilen gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilecek harcamalar açıklanmaya çalışılmıştır.

2. BEYANNAME ÜZERİNDEN YAPILACAK İNDİRİMLER

2.1. Gelir Vergi Kanunu Hükümleri Gereğince Yapılacak İndirimler