Mustafa Hakan ALEMDAROĞLU

GİRİŞ
Kurumların yurtdışında bulunan inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi faaliyetleri için yurtiçinde aktiflerinde kayıtlı olan makine ve teçhizatların ilgili Bakanlıktan izin almak şartıyla yurtdışına geçici olarak gönderilebilmektedir. Geçici olarak makine ve teçhizatların yurtdışına gönderilmesi durumunda amortisman uygulamasının nasıl olacağı, amortisman ayrılmasına devam edilip edilmeyeceği, ihracat istisnasından yararlanıp yararlanmayacağı hususu aşağıda açıklanmaya çalışılacaktır.

2GEÇİCİ OLARAK İHRAÇ EDİLEN MAKİNE ve TEÇHİZATTA AMORTİSMAN UYGULAMASI
213 sayılı Vergi Usul Kanununda işletmelerin aktiflerine kayıtlı iktisadi kıymetlerin ne şekilde amortismana tabi tutulacağı Kanun’un “Amortisman Mevzuu” başlıklı 313. maddesinde açıklanmıştır. Yapılan açıklamaya göre işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil edeceği belirtilmiştir.
Anılan Kanun’un “Gayrimenkuller” başlıklı 269.maddesinde iktisadi işletmelere dahil bilümum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerleneceği, gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar ve mayrimaddi hakların da gayrimenkuller gibi değerleneceği belirtilmiştir.
Makine ve teçhizatın amortisman ayırabilmek için
- işletmede bir yıldan fazla kullanılmış,
- yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz tutulmuş,
-2023 dönemi için 4.400,00TL tutarını aşması gerekmektedir.
Vergi Usul Kanunun 320. maddesi gereği amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlayacaktır. Makine ve teçhizatın aktife girmiş sayılması ve amortismana tabi tutulabilmesi için söz konusu varlığın kullanıyor olması gerekmez ancak kullanıma hazır halde bulunması gerekmektedir.
Yurt dışında inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi işlerle faaliyet gösteren işletmeler tarafından Türkiye’deki aktiflerinde kayıtlı olan makine ve teçhizatların geçici ihracatı Ticaret Bakanlığından alacakları izinle mümkün bulunmaktadır. Geçici ihracata ilişkin usul ve esaslar 2013/1 sayılı “Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yapılacak ihracat ve ithalata ilişkin Tebliğinde” açıklanmıştır.
Yukarıda belirtilen özellikleri taşıyan ve yurtiçinde amortisman uygulamasına tabi tutulan makine ve teçhizatların, tam mükellef kurumlar tarafından Ticaret Bakanlığından alınan izin ile yurtdışında bulunan inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi faaliyetleri için yurtdışına geçici olarak ihracı durumunda amortisman uygulamasının nasıl olması gerektiği 1. Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğin 5.9.3 bölümünde “tam mükellef kurumların aktiflerinde yer alan makine ve teçhizatları, yurt dışında yapılan inşaat işleri ile ilgili olarak yurt dışına geçici olarak ihraç etmeleri halinde, geçici olarak ihraç edilen ve işin bitiminde Türkiye’ye getirilen makine ve teçhizat ile ilgili olarak Türkiye’de amortisman ayrılmasına son verilecek; işin bitiminde söz konusu makine ve teçhizatların Türkiye’ye ithalinde ise amortisman uygulaması kaldığı yerden devam edecektir.” şeklinde açıklanmıştır.