Vergi Usul Kanunu Sirküleri /165'i okumak için tıklayın.

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulması için usul ve esasların belirlendiği 555 No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğini okumak için tıklayın.

Enflasyon Düzeltmesi Uygulayan Şirketlerde Esas Alınacak Finansal Tablolara İlişkin Tebliği okumak için tıklayın.

Sirkülerde sermaye düzeltmesi sonucu enflasyon düzeltme farkının negatif çıkması ve 502 hesap yerine 503 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları hesabına kayıt yapılmasına dair bir örneğe yer verildi.

Örnek 12: (H) Ltd. Şti. 9/6/2020 tarihinde kurulmuştur. Söz konusu şirketin sermayesinin oluşum tarihleri ile sermayenin düzeltilmesine ilişkin hesaplamalar aşağıdaki gibidir. 

 Bu veriler dâhilinde, sermayenin enflasyon düzeltmesine tabi tutulması neticesinde hesaplanan enflasyon düzeltmesi farkı ve kayıtlara intikali:

Sermayenin enflasyon düzeltilmesine tabi tutulması sonucunda hesaplanan düzeltilmiş tutar, düzeltme öncesi tutardan düşük olup, söz konusu farkın kayıtlara intikaline ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

Bu itibarla, 31/12/2023 tarihli enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançoda ödenmiş sermaye hesabı aşağıdaki şekilde gösterilecektir.

 Söz konusu düzeltilmiş sermayenin 2024/1-3 geçici vergi dönemi (birinci geçici vergi dönemi) sonuna taşınması:

Sermayede birinci geçici vergi döneminde bir değişiklik olmadığı dikkate alınarak, 770.313,60 TL ödenmiş sermaye taşıma katsayısı ile çarpılarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. Taşıma katsayısı, 2024/Mart dönemi Yİ-ÜFE değerinin 2023/Aralık Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunacaktır.  

Taşıma Katsayısı= 3.100,00 (varsayım) / 2.915,02 = 1,06346

Söz konusu düzeltme farkının kayıtlara intikaline ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

Bu itibarla, 31/3/2024 tarihli enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş bilançoda ödenmiş sermaye hesabı aşağıdaki şekilde olacaktır.

  Stokların Düzeltilmesi

Stokların düzeltme işleminde gerçek yöntem ya da toplulaştırılmış yöntemlerden biri  tercih edilebilecek. 

Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir. Toplulaştırılmış yöntemleri seçenler ise her bir mal grubu ve mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibarıyla diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbesttirler.

2024 hesap dönemi ilk geçici vergi dönemi itibarıyla yapılan toplulaştırılmış yöntem tercihi sonraki dönemlerde değiştirilemediği gibi, toplulaştırılmış yöntem tercihinde bulunanların her bir mal grubu ve alt ayrım itibarıyla seçtikleri toplulaştırılmış yöntemden üç hesap dönemi boyunca vazgeçmeleri mümkün değildir.

Ancak, 2024 hesap dönemi ilk geçici vergi dönemi itibarıyla yapılan gerçek yöntem tercihi sonraki hesap döneminde değiştirilebilecektir.

Örneğin, hesap dönemi takvim yılı olan (J) A.Ş. beyaz eşya, telefon ve bisiklet ticareti yapmaktadır. Mükellef 31/12/2023 tarihli stoklarını düzeltme işlemlerine tabi tutarken beyaz eşya için toplulaştırılmış yöntemi seçebilecek, telefon ve bisiklet için ise gerçek yöntemi kullanabilecektir. Ayrıca söz konusu dönemde mükellef beyaz eşya ile ilgili toplulaştırılmış yöntemleri kullanırken buzdolabını basit ortalama yöntemine, çamaşır makinesini stok devir hızı yöntemine göre düzeltmeye tabi tutabilecektir.

(J) A.Ş. 2024 yılında ise, 2023 yılında hangi stok düzeltme yöntemini kullandığının bir önemi olmaksızın istediği stok düzeltme yöntemini bağımsız bir şekilde kullanabilecek olup, 2024 yılında, beyaz eşya ve telefon için gerçek yöntemi, bisiklet için toplulaştırılmış yöntemi tercih edebilecektir. Bu kapsamda, 2024 yılında bisiklet ile ilgili toplulaştırılmış yöntemi kullanırken, bu mal grubunun alt ayrımı olan elektrikli bisiklet için basit ortalama yöntemini, diğer bisiklet grupları için hareketli ağırlıklı ortalama yöntemini tercih edebilecek olmakla birlikte, yaptığı tercihten izleyen geçici vergi dönemleri ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil, üçüncü hesap döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) dönemeyecek.

Öte yandan, mükelleflerce 2024 hesap döneminin ilk geçici vergi dönemi itibarıyla gerçek yöntemin tercih edilmesi halinde (izleyen geçici vergi dönemleri dâhil) içinde bulunulan hesap dönemi sonunda ilgili stok grubu için bu tercihten vazgeçilemeyecek, ancak 2025 hesap döneminden itibaren bu tercih değiştirilebilecektir. Bu durumda 2025 hesap döneminde stok grubu için toplulaştırılmış yöntemi tercih eden mükellef yine izleyen geçici vergi dönemleri ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil, üçüncü hesap döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) bu yöntemden dönemeyecek.

Avansların Düzeltilmesi

Parasal olmayan kıymetler için mahsuben verilen ve alınan avanslar parasal olmayan nitelikte iseler ödeme/tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilecek. Bu kapsamda, belli mal veya hizmet miktarına endekslenen avansların parasal olmayan nitelikte olduğu kabul edilecek ve düzeltilecek.

Örneğin  emtianın imal edilmesi için alınan nakit avans enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak. 

Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki alınan avansların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farkların avans kapatıldığında gelir hesaplarına intikal ettirilecek. Bu şekilde gelir hesaplarına aktarılan farklar 2023 hesap döneminden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler kısmında gösterilecek.

Parasal olmayan kıymet mahiyetindeki verilen avansın enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise  avans kapatıldığında  avasın verildiği kıymetin maliyetine  intikal ettirilecek.

Yabancı para cinsinden olan alınan ve verilen avanslar ile iştirakler düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilecek, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak. 

Maliye Postası garantisiyle 

• En yeni mevzuat değişikliklerini hızlı ,güvenilir ve kolaylıkla takip ederek zaman kazanmak;
• Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza sağlıklı cevaplar almak;
• Uygulamaya yönelik  makaleleri  okumak  için siz de abonemiz olun.

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Abonelerimizin sorularına  verdiğimiz cevapları  okumak  için tıklayın.

Dergimizde yayımlanmış bazı makaleler için tıklayın.