Hakan DEĞİRMENCİ

1.GİRİŞ

İndirimli orana tabi konut teslimlerinden kaynaklı iade talep eden mükelleflerin karşılaştıkları sorunlardan biri de bazı vergi dairelerinin satış fiyatı belirlemesinde ekspertiz raporunda tespit edilen bedeli baz almalarıdır. Vergi dairesi müdürlükleri konut satış fiyatlarının ekspertiz raporunda tespit edilen bedelden düşük olduğundan bahisle mükelleflerden matrah arttırmalarını istemekte veya iade taleplerini incelemeye sevk etmektedirler.

Peki bankalarca hazırlanan ekspertiz raporlarında yer alan konut bedellerinin vergi hukukundaki yeri nedir? Ekspertiz raporunda yer alan bedel vergi dairesi ve inceleme elemanı için bir dayanak teşkil eder mi? Söz konusu ekspertiz raporlarına dayanılarak tarhiyat yapılabilir mi? İşte bu soruların cevapları vergi mevzuatı ve yargının kararlarıyla birlikte açıklanmaya çalışılmıştır.

2. İNDİRİMLİ ORANA TABİ KONUT TESLİMLERİ

Katma değer vergisi oranı, vergiye tabi her bir işlem için % 10 olup, Cumhurbaşkanı bu oranı, dört katına kadar artırmaya, % 1’e kadar indirmeye, bu oranlar dâhilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkilidir. 700 Sayılı KHK’nın 90’ıncı maddesiyle söz konusu maddede yapılan değişiklikten önce bu yetki Bakanlar Kuruluna verilmişti.

Bakanlar Kuruluna verilen yetkiye dayanılarak mal ve hizmetlere uygulanan KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1’inci maddesiyle mal teslimleri ile hizmet ifalarına uygulanacak KDV oranları, söz konusu Kararnameye;

- Ekli listelerde yer alanlar hariç olmak üzere, vergiye tabi işlemler için (% 18),

- Ekli (I) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için (% 1),

- Ekli (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için (% 8),

olarak tespit edilmiştir.

KDV Kanunu’nun 28’inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunca/Cumhurbaşkanınca vergi oranları indirilen teslim ve hizmetler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarlarının, Bakanlar Kurulu Kararı ile/Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen sınırı aşan kısmı, vergi dairelerince takip edilen amme alacaklarına, ithalde alınan vergilere, SGK prim borçlarına ve %51 veya daha fazla hissesi kamuya ait kuruluşlardan temin ettikleri elektrik ve doğalgaz borçları ile organize sanayi bölgelerinden temin ettikleri elektrik, su, doğalgaz, internet hizmetleri, altyapı katılım payları ve aidatlara ilişkin borçlarına yılı içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla mahsuben, izleyen yıl içerisinde talep edilmesi kaydıyla nakden ya da söz konusu borçlara mahsuben iade edilebilir.

KDV Kanunu’nun 29’uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasında 6770 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu/Cumhurbaşkanı tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulu/Cumhurbaşkanı tarafından tespit edilecek sınırı aşan mahsuben iade edilmeyen verginin yılı içinde nakden iadesiyle ilgili sektörler, mal ve hizmet grupları ve dönemleri belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

Bu yetki çerçevesinde, indirimli orana tabi konut teslimlerinden doğan KDV iadelerinin, yılı içinde vergilendirme dönemleri itibariyle talep edilmesi kaydıyla nakden yapılması uygun görülmüştür. 19/4/2006 tarihli ve 2006/10379 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile indirimli vergi oranına tabi teslim ve hizmetlerde iade uygulaması ile ilgili sınır 2019 yılı için 14.100 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla 2019 yılı içinde indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerden kaynaklanan ve 14.100 TL’yi aşan verginin iadesi yapılacaktır.

Mükelleflere iade edilecek katma değer vergisinin hesaplanmasına ilişkin düzenlemeler KDV Genel Uygulama Tebliği’nin III/B bölümünde yer almaktadır.

Bilindiği üzere 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile;

- Net alanı 150 m2 ‘ye kadar konut teslimleri,

- Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işleri,

- Kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kuruluşları ve belediyelere yapılan sadece 150 m2 ‘ye kadar konutlara ilişkin inşaat taahhüt işleri, için KDV oranı % 1 olarak tespit edilmiştir.

Bu durumda, Kanunun 1’inci maddesi kapsamına giren ve net alanı 150 m2 ‘ye kadar olan konut teslimlerinde, KDV oranı (% 1) olarak uygulanır. 150 m2 ‘yi aşan konutların tesliminde ise genel vergi oranı uygulanır.

Ancak, 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1’inci maddesinin altıncı fıkrasına göre, (I) sayılı listenin 11’inci sırasında yer alan net alanı 150 m2’ye kadar konutlardan; 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu kapsamındaki büyükşehirlerde (16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların bulunduğu yerler hariç), lüks veya birinci sınıf inşaat olarak yapılan ve ruhsatın sonradan revize edilip inşaat kalitesinin yükseltilmesi hali de dahil olmak üzere, yapı ruhsatının alındığı tarihte, üzerine yapıldığı arsanın 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29’uncu maddesine istinaden tespit edilen arsa birim m2 vergi değeri;

(i) Yapı ruhsatı 1/1/2013 ila 31/12/2016 tarihleri arasında alınan konut inşaatı projeleri ile kamu kurum ve kuruluşları ile bunların iştirakleri tarafından ihalesi 1/1/2013 tarihinden itibaren yapılacak konut inşaatı projelerinde;

a) Beşyüz Türk Lirası ile bin Türk Lirası (bin Türk Lirası hariç) arasında olan konutların tesliminde bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen vergi oranı,

b) Bin Türk Lirası ve üzerinde olan konutların tesliminde bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen vergi oranı uygulanır.

(ii) Yapı ruhsatı 1/1/2017 tarihinden (bu tarih dahil) sonra alınan konut inşaatı projeleri ile kamu kurum ve kuruluşları ile bunların iştirakleri tarafından ihalesi 1/1/2017 tarihinden itibaren yapılacak konut inşaatı projelerinde;

a) Bin Türk Lirası ile iki bin Türk Lirası (iki bin Türk Lirası dahil) arasında olan konutların tesliminde bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen vergi oranı,

b) İki bin Türk Lirasının üzerinde olan konutların tesliminde bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen vergi oranı uygulanır.

Öte yandan 05.05.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11674 nolu Bakanlar Kurulu Kararı ile150 m2’den büyük olduğu için %18 KDV’ye tabi olan veya 150 m2’den küçük olduğu halde Emlak arsa m2 vergi değeri yüksek olduğundan %18 KDV’ye tabi olan konutlar için KDV oranı %8 olarak belirlenmiştir.

Dolayısıyla indirimli orana tabi konut teslimlerinden kaynaklanan ve ilgili yıl içinde indirim konusu yapılamayan KDV yılı içinde talep edilmesi halinde mükelleflere iade edilecektir.

3. EKSPERTİZ RAPORU SÜRECİ