Uğur KIZILGÜL

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanuna göre, Gelir vergisine tabi gelir unsurları; ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan oluşmaktadır. Gelir vergisine tabi gelir elde eden gerçek kişi tam veya dar mükellefler, aksine bir düzenleme olmadığı müddetçe yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar.
Mükelleflere, yıllık beyanname ile beyan edilmesi gereken gelirleri toplamından, bazı indirimler yapma hakkı tanınmıştır. Yıllık beyannamede yapılacak indirimler vergiye tabi matrahı azaltmak suretiyle hesaplanacak gelir vergisine direk olarak etki etmektedir. Beyan edilen gelir toplamından yapılacak yasal indirimlerin bir kısmı tamamen bir kısmı ise belli sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir. Bu doğrultuda 2023 yılında elde ettikleri kazanç ve iratları 2024 yılı Mart ayında yıllık beyanname ile beyan edecek olan mükelleflerin yıl içinde yapmış oldukları bazı harcamaları belli şartlar ve sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapabilmeleri mümkündür.
Gelir Vergisi Kanunu 89/2’nci bendinde yer alan hükümlere göre; belli şartlar ve sınırlamalar çerçevesinde mükelleflere kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapmış oldukları eğitim ve sağlık harcamalarını da beyanname üzerinden indirim yapma imkânı sağlanmıştır. Günümüzün en temel ihtiyaçlarından olan eğitim ve sağlık mükelleflerin kendileri, eşleri ve çocukları için katlandığı önemli harcama kalemlerini oluşturmakta ve geniş bir kitleye yayılmış bulunmaktadır. Bu bağlamda beyan edilen gelir toplamından indirilecek harcamalar arasında en önemlilerinden birisinin eğitim ve sağlık harcamaları olduğunu söylemek mümkündür.
Bu çalışmada; eğitim ve sağlık harcamalarının beyan edilen gelir tutarından ne şekilde ve hangi şartlarla indirim konusu yapılacağı yasal düzenlemeler ve vergi idaresi görüşleri doğrultusunda irdelenecektir.
GELİR VERGİSİ BEYANI
Gelir Vergisi Kanununa göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabi olup, gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Gelir vergisine tabi gelir unsurları; ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan oluşmaktadır. Gelir vergisine tabi gelir elde eden gerçek kişi tam veya dar mükellefler, aksine bir düzenleme olmadığı sürece yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar.
Beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur. Gelirlerin toplanması esas olmakla birlikte her bir gelir unsurunun vergileme esasları ve gelir vergisi beyannamesine intikali farklılık göstermektedir. Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile yıllık beyanname verirler. Diğer gelir unsurlarını elde edenler ise yani ücret, kira, değer artış kazancı ve arızi kazançlar ve menkul sermaye iradında yıllık beyanname verilmesi durumunda mükellefiyet tesis edilmekte ve beyan edilecek gelir yoksa beyanname verilmesine gerek yoktur. Gelir Vergisi Beyannamesi, gelirin elde edildiği yılı takip eden yılın Mart ayının 25’ine mükellefin ikametgâhının ya da iş yerinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir.
2023 yılı kazançlarına ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisi, 2024 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir. Beyan edilen gelir vergisi, birinci taksit damga vergisi ile birlikte 31 Mart 2023, ikinci taksit 31 Temmuz 2023 tarihine kadar, www.gib.gov.tr internet adresinde yer alan anlaşmalı bankalardan ve tüm vergi dairelerinden ödenebilecektir. Ayrıca, Hazır Beyan Sistemi ile beyan edilen gelir vergisi Hazır Beyan Sistemi üzerinden “Anlaşmalı Banka Kartı-Kredi Kartı ile Ödeme” bölümünden banka kartı veya kredi kartıyla ödenebilmektedir.
Mükelleflere, yıllık beyanname ile beyan edilmesi gereken gelirleri toplamından, bazı indirimler yapma hakkı tanınmıştır. Beyan edilen gelir toplamından yapılacak yasal indirimlerin bir kısmı tamamen bir kısmı ise belli sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir. Bu doğrultuda 2023 yılında elde ettikleri kazanç ve iratları 2024 yılı Mart ayında yıllık beyanname ile beyan edecek olan mükelleflerin yıl içinde yapmış oldukları bazı harcamaları belli şartlar ve sınırlamalar çerçevesinde indirim konusu yapabilmeleri mümkündür.
EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARININ İNDİRİM KONUSU YAPILMASI
Eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilmesi gereken gelirler toplamından belli bir sınırlamalar ve şartlar çerçevesinde indirim konusu yapılabilir. Gelir Vergisi Kanunu 89/2’nci bendinde yer alan hükme göre; beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları, yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden indirilebilecektir.