Vakkas DEMİR

I- GİRİŞ
Hizmet çakışmalarında hangi sigortalılık türüne (4/1-a, 4/1-b, 4/1-c) geçerlik tanınacağı 5510 sayılı Kanunun 53. maddesinde düzenlenmiştir. Bahse konu 53. maddenin 6111 sayılı kanunla değişik haline göre, 01.03.2011’ten günümüze kadar SSK-Bağ-Kur hizmet çakışmalarında SSK günlerine geçerlik tanınmaktadır.
Hizmet çakışmasında SSK günlerine geçerlik tanınması, ay içinde tam zamanlı/30 gün üzerinden SGK’ya bildirilen çalışmalarda sorun teşkil etmemektedir. Ancak, ay içinde yarım zamanlı/30 günden az SSK çalışmalarında, eksik nedenine/koduna göre ayın geri kalan günlerinde Bağ-Kur devreye girmekte ve Bağ-Kur prim borcu oluşmaktadır.
Bu makale çalışmamızda, SGK’nın 19.02.2025 tarihli ve 2025/7 sayılı genelgesindeki hususları da göz önünde bulundurarak, ay içinde 30 günden az SSK’lı çalışmalarda, aynı devrede Bağ-Kur’lu olmayı gerektiren bir faaliyet varsa, eksik günlerin ne olacağıyla ilgili açıklamalarda bulunmaya çalışacağız.
II- EKSİK GÜN KODLARIYLA İLGİLİ SGK MEVZUATI
5510 sayılı Kanunun 86. maddesinin 4 ve 5. fıkraları gereği ve SSİY’nin 102 nci maddesinin on üçüncü ve on dördüncü fıkraları gereği ay içinde eksik çalıştırılan işçilerin SGK’ya bildirimleri eksik gün kodlarıyla yapılmak zorundadır.
SGK’nın 2020/20 sayılı genelgesinin “1.2.3.1” başlıklı bölümünde özetle, ay içinde eksik çalıştığı ve ücret ödenmediği beyan edilen işçilerin eksik çalışma nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesine/muhtasar ve prim hizmet beyannamesine kaydedileceği yazmaktadır.
SGK’nın 2020/20 sayılı genelgesinin “1.2.3.1” başlıklı bölümünde eksik gün kodları tanımlanmıştır. Bu kodlar; “01- İstirahat, 03- Disiplin cezası, 04- Gözaltına alınma, 05- Tutukluluk, 06- Kısmi istihdam, 07- Puantaj kayıtları, 08- Grev, 09- Lokavt, 10- Genel hayatı etkileyen olaylar, 11- Doğal afet, 12- Birden fazla, 13- Diğer Nedenler, 15- Devamsızlık, 16- Fesih tarihinde çalışmamış, 17- Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma, 18- Kısa çalışma ödeneği, 19- Ücretsiz doğum izni, 20- Ücretsiz yol izni, 21- Diğer ücretsiz izin, 22- 5434 SK ek 76, gm 192, 23- Yarım Çalışma, 24-Yarım Çalışma ve Diğer Nedenler, 25-Diger Belge/Kanun türlerinden Gün Tamamlama, 26-Kısmi İstihdama İzin Verilen Yabancı Uyruklu, 27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler, 28-Pandemi Ücretsiz İzin (4857 GEÇ.10.MD), 29-Pandemi Ücretsiz İzin ve Diğer Nedenler, şeklindedir.
III- SGK’NIN 2025/7 SAYILI GENELGESİNDEN ÖNCEKİ UYGULAMA:
2013/11 sayılı SGK genelgesinin 9. kısım 2. bölümünde yer alan “5- Kısmi süreli olarak 30 günden az çalışılan sürelerde hizmetlerin çakışması” başlıklı bölümde; “4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar (eksik gün nedeni 06-Kısmi istihdam), tam süreli çalışmakla birlikte ay içinde puantaj kaydı tutularak kısmı hizmet bildirilen (eksik gün nedeni 7- Puantaj kaydı) ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanların (eksik gün nedeni 17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) aynı anda Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda sadece çakışan süredeki (b) bendine tabi sigortalılıkları iptal edilecektir. …” ifadeleri yer almaktaydı.
Üstte yer alan ifadelere göre, 2025 yılı Ocak ayına (hariç) kadar, Bağ-Kur günleri ile kısmi süreleri bildirilen SSK günlerinde çakışma olursa, eksik gün kodu olarak 06- Kısmi istihdam, 07- Puantaj kayıtları ve 17- Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma şeklinde bildirilen eksik gün kodlarında Bağ-Kur günleri devreye girmekte ve bu koddaki eksik gün süreleri Bağ-Kur ile tamamlanmak zorundaydı. Bu üç eksik gün kodunun (6, 7, 17) dışında bildirilen eksik gün nedenlerinde/kodlarında ise, Bağ-Kur süreleri devreye girmemekte idi.
SGK’nın 2019/17 sayılı genelgesinin “3.4.5.2” başlıklı bölümünde de aynı ifadeler yer almaktadır.
IV- SGK’NIN 2025/7 SAYILI GENELGESİNDEN SONRAKİ UYGULAMA:
SGK, 19.02.2025 tarihinde yayınladığı 2025/7 sayılı genelgesi ile, 2013/11 sayılı SGK genelgesinin 9. kısım 2. bölümünde yer alan “5- Kısmi süreli olarak 30 günden az çalışılan sürelerde hizmetlerin çakışması” başlıklı kısmı; “”28/2/2014 tarihli 2014/5 sayılı Genelge ile yapılan düzenleme kapsamında; 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli is sözleşmesiyle çalışanlar (eksik gün nedeni 06-Kısmi istihdam), tam süreli çalışmakla birlikte ay içinde puantaj kaydı tutularak kısmi hizmet bildirilenler (eksik gün nedeni 7- Puantaj kaydı) ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanların (eksik gün nedeni 17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) aynı anda Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda sadece çakışan süredeki (b) bendine tabi sigortalılıkları iptal edilmiş, çakışma sürelerinin tespitinde her bir ay için ayrı ayrı değerlendirme yapılacağı belirtilmiş, yine aynı Genelge ile kısmi süreli çalışanlara ilişkin hizmet çakışmalarında 1/3/2011-28/2/2014 tarihleri arasında söz konusu eksik gün sebepleriyle kısmi süreli çalışması nedeniyle Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılığı sona erdirilenlerin çakışan süreler dışındaki primlerini ödemek için talepte bulunmaları halinde, söz konusu ayların (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanıp hizmet süresi olarak değerlendirileceği belirtilmiştir.