Şenol METE

1.Giriş

Bilindiği üzere geçtiğimiz temmuz ayı itibariyle 2022 yılı bilirkişilik listeleri açıklanmaya başlanmıştır. Dünyada yaşanan salgın hastalık sebebiyle de uzun zamandır yeni adayların alınmadığı bilirkişi bölge kurullarına yeni sertifika sahibi bilirkişi adayları ile listede kayıtlı olan bilirkişilerin yeniden listelerde ilan edilmesiyle bilirkişilik müessesesinin sayısı on binleri bulmaktadır, bu hususlar çerçevesinde bilirkişilik kurumunun mahiyeti ve vergisel mevzuat karşısındaki durumu ön plana çıkmaktadır.

Bilirkişilik müessesesi 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu ile yeniden şekillenmiş ve mezkûr kanuna göre; Bilirkişiler, çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişileridir. Bilirkişilik ücreti, bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve zaman karşılığında ödenen bir ücrettir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre bilirkişilere ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret kapsamında değerlendirilmekte ve ödeme anında vergi tevkifatı yapılmaktadır. Bu itibarla 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren bilirkişilerin elde ettiği ve beyanname verme sınırını aşan tevkifata tabi bilirkişilik ücretinin yıllık beyanname ile beyanı gerekmektedir.

2.Bilirkişi Ücretlerinin Vergilendirilmesi

Bilirkişilere ödenen menfaatlerin niteliği, vergilendirilmesi ve beyanı durumlarının mevzuat çerçevesinde değerlendirilebilmesi için öncelikle Gelir Vergisi Kanunu’nun bu konudaki maddelerini irdelememiz gerekmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun; 61 inci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. ”Şeklinde tanımlanmıştır. Yine anılan maddenin devamında “Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” Hükmüne yer verilmiştir.

Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:

5. Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;” hükmüne,

86 ncı maddesinde; “Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez

1. Tam mükellefiyette;

b) 7194 sayılı kanunun 15 inci maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 07.12.2019) “ Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil) “ hükmüne yer verilmiştir.

Gelir vergisinin anılan maddesi gereği, bilirkişilere yapılan ödemeler ücret sayılmaktadır. Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı serbestçe belirlenebilecektir.

Yukarıda mezkûr kanun maddelerinden hareketle bilirkişilerin mahkemelere vermiş oldukları hizmet karşılığında almış oldukları kazancın mahiyetinin ücret, işverenlerinin ise bu bilirkişileri atayan mahkemeler (Adalet Bakanlığı) olduğunu söyleyebiliriz.

3.Birden Fazla Mahkemeye Verilen Bilirkişilik Hizmeti Neticesinde Alınan Ücretlerde Beyan Durumu