Kasım TOSUN

İşletmeler tarafından; satış, pazarlama, reklam, eğitim vb. amaçlar için yurt içi ve yurt dışından bir çok ziyaretçi davet edilmektedir. Davet edilen bu ziyaretçilerin uçak biletleri işletmeler tarafından karşılanmaktadır.
Bedeli işletmeler tarafından ödenen ancak ziyaretçiler adına düzenlenen elektronik uçak biletlerinin fatura hükmünde olup olmadığı, bilet bedellerinin gider yazılıp yazılamayacağı, yurt içi uçuşlara ait bilet bedelleri üzerinden ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı makalemizin konusunu oluşturmaktadır. (Müşteri, eğitimci, danışman, tekniker vb. adlar altında işletmeye davet edilen paydaşların tamamı makalemizde ziyaretçi olarak anılacaktır.)
2.YASAL MEVZUAT
a) Vergi Usul Kanunu Yönünden:
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında, uçak biletlerinin fatura gibi tevsik edici bir belge olarak kabul edilip edilmeyeceğini belirlenmesi gerekmektedir. Faturayla ilgili bazı hükümler aşağıdaki gibidir;
Faturanın Tarifi 229, Faturanın Nizamı 231, Fatura Kullanma Mecburiyeti 232 inci maddelerde belirlenmiş olup, yolcu taşıma biletlerinin tevsik edici belge olduğu da 233 üncü maddede hüküm altına alınmıştır.
Madde 229:
Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.
Madde 231:
Faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulur:
1. Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturalara şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.
2. Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.
3. Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.
4. Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.
5. Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Hazine ve Maliye Bakanlığı; mal veya hizmetin nev’i, miktarı, fiyatı, tutarı, satışın yapılma şekli, faaliyet konusu, sektör veya mükellefiyet türünü ayrı ayrı veya birlikte dikkate alarak, bu süreyi indirmeye ya da faturanın malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi zorunluluğu getirmeye yetkilidir. Bu süreler içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
6. Bu Kanunun 232 nci maddesinin birinci fıkrasına göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, aynı maddenin 2 nci fıkrasının uygulandığı halleri kapsamaz.) Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır.
Madde 232:
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,
2. Serbest meslek erbabına,
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara,
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere,
5. Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlara da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.
Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin 1.1.2023’dan itibaren 4.400, -TL geçmesi veya bedeli 1.1.2023’dan itibaren 4.400, -TL az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir.
Madde 233:
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki vesikalardan herhangi biri ile tevsik olunur.
1. Perakende satış fişleri;
2. Makineli kasaların kayıt ruloları;
3. Giriş ve yolcu taşıma biletleri.
...
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 242 ve 257 inci maddelerinden aldığı yetkiyle 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “IV.7. e-Bilet Uygulaması” bölümünde aşağıdaki düzenlemeyi yapmıştır:
- “IV.7.3.2.2.1. Hava Yolu Firmaları Tarafından Yapılan Satışlar” başlıklı kısmında; “Hava yolu firmaları tarafından yapılan satışlarda yolcu bilgilerinin kaydedildiği aşamada yolcu tarafından talep edilmesi halinde, yolcu bilgilerine ilaveten hesabına yolculuk yaptıkları mükellefin adı-soyadı/unvanı ve VKN/TCKN bilgileri de e-Bilet üzerinde gösterilecektir.
Hava yolu firmalarının şube, çağrı merkezleri ve internet siteleri aracılığıyla satışı yapılan biletler için de yukarıda izah edildiği şekilde işlem yapılacaktır.’’
- “IV.7.3.2.2.2. Acenteler Aracılığıyla Yapılan Satışlar” başlıklı kısmında, “e-Biletin Türkiye’de mükellefiyeti bulunan acenteler tarafından düzenlenmesi durumunda söz konusu acenteler, e-Bilet üzerinde yolcu bilgilerine ilave olarak kendilerine ait mükellefiyet bilgilerine ya da IATA nezdinde kendileri için oluşturulmuş bilgilere de yer vererek yolcuya e-Bilet muhteviyatını da içeren bir fatura düzenleyeceklerdir. Bu fatura üzerinde yolcu bilgilerine ilaveten yolcu tarafından talep edilmesi halinde hesabına yolculuk yapılan mükellef bilgilerine de yer verilecektir.
Acente tarafından düzenlenen ve e-Bilet muhteviyatını da içeren fatura, yolcu veya hesabına yolculuk yapılan mükellef tarafından; üzerinde acente bilgilerini de ihtiva eden e- Bilet ise acente tarafından gider/indirim konusu yapılabilecektir.”
- “IV.7.3.2.2.3. e-Bilet Bedelinin Gider Kaydedilmesi” başlıklı kısmında, “Hava yolu firmalarınca düzenlenen e-Biletler, Başkanlıkça kendilerine izin verilen iletim şekline uygun olarak muhatapları tarafından muhafaza ve ibraz edilmesi halinde, Kanun hükümlerine göre tevsik edici belge olarak kabul edilecektir.
Muhatabı tarafından gider gösterilecek veya indirime konu edilecek e-Biletin, yasal saklama süresince bu Tebliğin “V.5.7.” numaralı bölümünde açıklanan teslim şekline uygun olarak muhafaza ve ibraz edilmesi gerekmektedir.
Elektronik iletim izni alan hava yolu firmalarınca düzenlenen e-Biletin kâğıt çıktısı da elektronik ortamdaki aslına uygun olmak koşuluyla, Kanun hükümlerine göre tevsik edici belge olarak kullanılabilecektir. Bu durumda söz konusu e-Bilet çıktısının ayrıca imzalanmasına veya kaşe/damga tatbik edilmesine gerek bulunmamaktadır.”
-”IV.7.3.2.2.4. Düzenlenecek e-Biletlerde Katma Değer Vergisi Uygulaması” başlıklı kısmında ise “Hava yolu firmaları, katma değer vergisine tabi olan işlemleri için bilette yer alan tutardan matraha dâhil olmayan unsurları ayrıştırdıktan sonra iç yüzde yoluyla katma değer vergisi hesaplayıp beyan edeceklerdir.
Hava yolu taşımacılığı hizmetinden yararlanan mükellefler ise, Katma Değer Vergisi Kanununun 29 ve müteakip maddelerinde düzenlenen vergi indirimine ilişkin hükümlere bağlı kalmak şartıyla, bu maddede belirtilen şekilde hesaplanan katma değer vergisini indirim konusu yapabileceklerdir.
Katma Değer Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde katma değer vergisinden istisna olan yurt dışı taşımalara ait e-Biletlerde katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.”
Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, e-Biletler, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura yerine geçen belge olarak kabul edilmekte olup, yolcu tarafından talep edilmesi halinde, yolcu bilgilerine ilaveten hesabına yolculuk yaptıkları mükellefin adı-soyadı/unvanı ve vergi kimlik numarası gibi bilgileri de e-Bilet üzerinde gösterilebilmektedir.
İşletmeler tarafından ziyaretçiler için satın alınan e-Biletlerde, yolcuların bilgilerine ilaveten hesabına yolculuk yapılan işletmenin unvanı ve vergi kimlik numarası bilgilerinin de gösterilmesi halinde, tevsik edici belge olarak kullanılabilecektir.
b) Kurumlar Vergisi Yönünden: