Kadir AYDIN

93 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içerisinde elde etmiş olduğu kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmış ve gerçek kişilerin elde etmiş oldukları gelirlerin gelir vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Gerçek kişiler tarafından elde edilen ve gelir vergisine tabi olan kazanç unsurları ise ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’inci maddesinde ticari kazanç; “her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlardır” şeklinde tanımlanmıştır. Kanunun aynı maddesinin dördüncü fıkrasında; “Ticari kazanç, Vergi Usul Kanunu hükümlerine ve bu kanunda yazılı gerçek (bilanço veya işletme hesabı esası) veya basit usullere göre tespit edilir.” hükmüne yer verilerek ticari kazancın tespitinde iki usul benimsenmiştir.

Gelirleri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan ibaret olan mükellefler 2020 takvim yılı içerisinde elde etmiş oldukları gelirlerini 1-25 Şubat 2021 tarihleri arasında yıllık gelir vergisi beyannamesi ile Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlı bulundukları vergi dairesine elektronik ortamda göndermeleri gerekmektedir. Verilen bu beyanname üzerinden hesaplanan vergilerin ilk taksiti 1 Şubat 2021 ile 3 Mart 2021 tarihleri arasında, ikinci taksiti ise 1-30 Haziran 2021 tarihleri arasında ödenecektir. Şayet mükelleflerin basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelirlerinin bulunması halinde, 2020 takvim yılına ilişkin kazançları yıllık gelir vergisi beyannamesi ile 1-25 Mart 2021 tarihleri arasında Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlı bulundukları vergi dairesine elektronik ortamda gönderilecektir.

Bu çalışmamızda basit usule tabi olmanın genel ve özel şartları, basit usulden yararlanacak mükellefler, basit usulde ticari kazancın tespiti, 2020 takvim yılında elde edilen ve yıllık beyanname ile beyan edilecek basit usule tabi kazançlardan yapılacak indirimler, Defter-Beyan Sistemi ile beyannamenin verilmesi gereken süreler ve beyan üzerine hesaplanan verginin ödenmesi hususlarında açıklamalara yer verilecektir.

2. BASİT USULE TABİ OLMANIN GENEL VE ÖZEL ŞARTLARI

Mükelleflerin elde etmiş olduğu ticari kazancın basit usulde vergilendirilebilmesi için mükelleflerin Gelir Vergisi Kanunu’nda hüküm altına alınmış olan genel ve özel şartları bir arada sağlaması gerekmektedir. Bu şartlardan herhangi birini sağlayamayan mükelleflerin kazançların basit usule göre tespit edilmesi söz konusu değildir. Bu bölümde basit usule tabi olabilmek için gerekli genel ve özel şartlar ile ortaklıklarda basit usulün uygulanma şartlarına yer verilecektir.

2.1. BASİT USULE TABİ OLMANIN GENEL ŞARTLARI

Mükelleflerin basit usule tabi olabilmeleri için gerekli olan genel şartlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 47’inci maddesinde hüküm altına alınmış olup bu şartlar aşağıda sıralanmıştır:

-Mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması veya işinin başında bulunması gerekmektedir. Şöyle ki; küçük ticaret ve sanat erbabı olmanın en belirgin özelliği sermayeden daha ziyade bedeni çalışmaya dayanmakta olmasıdır. Ancak mükellefin işinde yardımcı işçi ve çırak kullanması, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozamamaktadır. Ayrıca, ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmamaktadır.

-İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde 2020 takvim yılı için belirlenen yıllık kira bedeli toplamının büyükşehir belediye sınırları içinde 11.000 TL büyükşehir belediye sınırları dışındaki yerlerde 7.000 TL’yi aşmaması gerekmektedir.

-Son olarak basit usulde vergilendirme uygulamasından faydalanmak isteyen mükelleflerin ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmaması gerekmektedir.

2.2. BASİT USULE TABİ OLMANIN ÖZEL ŞARTLARI

Mükelleflerin basit usule tabi olabilmeleri için gerekli olan özel şarlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 48’inci maddesinde hüküm altına alınmış olup bu şartlar aşağıda sıralanmıştır:

-Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan mükelleflerin yıllık alım tutarları toplamının, 2020 takvim yılı için belirlenen tutar olan 140.000 TL’yi veya yıllık satış tutarları toplamının, 2020 takvim yılı için belirlenen tutar olan 220.000 TL’yi aşmaması gerekmektedir.

-Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satma faaliyeti dışında işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatının; 2020 takvim yılı için belirlenen tutar olan 70.000-TL’yi aşmaması gerekmektedir.

-Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtiaları alım satımı için özel hadler belirleneceği Gelir Vergisi Kanunu’nun 48’inci maddesinde hüküm alına alınmıştır. Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapan mükelleflerin 2020 takvim yılında da basit usulde vergilendirilebilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 310 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen  hadleri aşmamaları gerekmektedir.

2.3. ORTAKLIKLARIN BASİT USULE TABİ OLMASININ ŞARTLARI