Mehmet AKARSLAN

 Gerçek usulden basit usule geçmeye ilişkin düzenlemeler;

Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesinin altıncı fıkrasında yer alan düzenlemeye göre, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden belirlenen şartları sağlayanlara basit usule geçme imkanı bulunmaktadır. 

Buna göre, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin;

- Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde yazılı şartları topluca taşıması,

-Arka arkaya iki takvim yılı iş hacminin Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinde yazılı hadlerden düşük olması,

- Yazılı talepte bulunması

halinde, bu şartların gerçekleşmesini takip eden takvim yılından başlayarak basit usule geçmeleri mümkün bulunmaktadır.

Bu düzenlemeye ilişkin açıklamalar 283 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır Konuya ilişkin ilave açıklamalara ise 18.12.2013 tarihli ve GVK-93 sayılı sirkülerde yer verilmiştir. 

Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin hangi şartlarla basit usule geçebileceklerine ve uygulamaya yönelik açıklamalarımıza “Gerçek usulden basit usule geçme talebinde bulunan mükelleflerin durumları hakkında soru ve cevaplar” başlıklı makalelerimizde yer verilmiş olup, ayrıntılı bilgi için söz konusu makalelerimize bakınız. 

Katma Değer Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin 4 ncü fıkrasının (a) bendine göre basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler, bu vergiden istisna edilmiştir. Bu nedenle gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden basit usule geçenler geçtikleri tarihten itibaren düzenledikleri belgelerde KDV’ni göstermeyecektir.

Ancak, anılan Kanunun 18 inci maddesi hükmü uyarına vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanlar, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tâbi tutulmalarını talep edebilirler. Bu talebin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen işlemlerin tamamını kapsaması şarttır. İstisnadan vazgeçeceklerin talepleri üzerine, vergi dairesince, vergi mükellefiyetleri talep tarihinden itibaren tesis olunur. Bu şekilde mükellef olanlar üç yıl geçmedikçe mükellefiyetten çıkamazlar. Mükellefler üç yıllık sürenin bitiminden önce mükellefiyetten çıkma talebinde bulunmadıkları takdirde mükellefiyet yeniden üç yıl süre ile uzatılmış sayılır

Öte yandan, herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerin, bir daha hiç bir şekilde basit usule dönemeyeceklerine ve bu kişilerin aynı türden iş yapan eş ve çocuklarının da bu faaliyetleri nedeniyle basit usulden yararlanamayacaklarına ilişkin uygulama sona ermiştir.

c) Özel şartlar;

Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinde yer alan özel şartların varlığının tespiti yönünden, ötedenberi işe devam eden mükelleflerde bir önceki yıla ilişkin gerçekleşen alış- satış tutarları esas alınır.

Örnek :

Bir mükellefin 2021 yılına ilişkin mükellefiyet şeklinin belirlenmesinde, bir önceki yıla ait 31/12/2020 tarihi itibariyle gerçekleşen alış-satış tutarları dikkate alınacaktır. Her yıla ilişkin özel şartlar (alış-satış veya gayri safi iş hasılatı tutarları) takvim yılı girmeden önce Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilerek duyurulmaktadır. Bu nedenle, 31/12/2020 tarihi itibariyle gerçekleşen alış-satışveya gayri safi iş hasılatı tutarları, 2019 yılı sonunda tespit edilerek duyurulan 2020 yılına ait had ve tutarlar ile karşılaştırılacaktır.

Yıl içinde işe yeni başlayanlarda özel şart aranılmayacaktır.

d) Kâr oranı düşük emtiaya ilişkin şartlar;

Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtianın ticaretini yapanların 2021 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için; alış, satış veya hâsılatlarının 31/12/2020 tarihi itibariyle yeniden tespit edilen hadleri aşmaması gerekmektedir.

Bu gruba giren emtialar için yıl sonunda tespit edilen hadler, gerçekleşen tutarlarla karşılaştırılır.

B - 2020 yılında gerçekleşen kazançlar ile karşılaştırılacak had ve tutarlar

310 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde  ile tespit edilen ve aşağıda yer verilen had ve tutarlar, 2020 takvim yılı kazançlarıyla ilgili olup, mükelleflerin 31/12/2020 tarihi itibariyle gerçekleşen hat ve tutarları ile karşılaştırılacaktır.

a) İşyeri kira bedeline ilişkin tutarlar;

Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinin 2 numaralı bendinde yer alan yıllık kira bedeli toplamı 01/01/2020 tarihinden itibaren;

* Büyükşehir belediye sınırları içinde 11.000Türk Lirası,

* Diğer yerlerde 7.000Türk Lirası,

olarak tespit edilmiştir.

b) 2020yılı kazançları ile karşılaştırılacakhadve tutarlar (GVK: 48 inci madde);

* (1) numaralı bendinde yer alan yıllık alış tutarı140.000 Türk Lirası, yıllık

satış tutarı 220.000 Türk Lirası,

* (2) numaralı bendinde yer alan gayri safi iş hâsılatı70.000 Türk Lirası,

* (3) numaralı bendinde yer alan yıllık satış tutarı ile iş hâsılatı toplamı 140.000 Türk Lirası,

olarak tespit edilmiştir.

Bu had veya tutarlardan herhangi birini aşan mükellefler 1/1/2021 tarihinden itibarengerçek usulde vergilendirilecektir.

c)Kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş emtia için belirlenen özel hadler ve uygulama özellikleri

Sadece alım-satım ölçüsü tayin olunan emtiaların alış-satışı ile iştigal edenler için Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadlerin dışında özel hadler belirlenmiştir. Bunun sonucu, münhasıran özel hadlere tabi emtiaların ticaretini yapanların yıl içinde elde ettikleri alış-satış tutarlarının karşılaştırması, 48 inci maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı alış-satış hadleri yerine, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca genel tebliğde belirlenen hadlerle yapılacaktır.

Başka bir ifade ile Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinin son fıkrası kapsamındaki emtiaların yıl içinde gerçekleşen tutarları, yıl sonunda belirlenen had ve tutarlar ile karşılaştırılmaktadır. Örneğin 2021 yılı mükellefiyet şekli için 313Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde  yer alan tutarlar dikkate alınacaktır.

d- Sadece kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtiaların alış-satışı ile iştigal edenler