Enes KADIOĞLU

Kurumlar vergisinin konusu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde sayılan kurumlarca elde edilen kurum kazancıdır. Buna göre, sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklıklarının kazançları kurumlar vergisine tabidir.

Kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşmaktadır. Mezkur Kanun’un 2’nci maddesinde, tüzel kişiliklerinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, kurumlar vergisine tabi olan mükelleflerin nitelikleri açıklanmaktadır. Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içerisinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır.

Safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 38’inci maddesinde ise bilanço esasına göre ticari kazancın, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet fark olduğu belirtilerek, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce;

-İşletmeye ilave olunan değerlerin bu farktan indirileceği,

-İşletmeden çekilen değerlerin ise farka ilave olunacağı,

hükme bağlanmıştır.

Ticari kazancın bu şekilde tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümleri ile Gelir Vergisi Kanununun ticari kazancın tespitinde indirilecek giderlere ilişkin hükümlerine uyulması gerekmektedir.

Kurumlar Vergisi Kanununda da safi kazancın belirlenmesinde temel ölçü, dönem sonu ve dönem başı öz sermaye kıyaslamasıdır.

Safi kurum kazancının tespitinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8’inci ve müteakip maddelerinin yanı sıra Gelir Vergisi Kanunu’nun indirilecek giderlere ilişkin 40’ıncı maddesi de dikkate alınacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde safi kazancın tespitinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin indirileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm gereğince mükellefler tarafından yapılan bir giderin indirim konusu yapılabilmesi için kazancın elde edilmesine ilişkin olması Vergi Usul Kanunu gereğince düzenlenmesi zorunlu olan belgelerle de tevsik edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesine ilişkin olmayan, gelirin harcanmasına ilişkin olan ödemeler kazancın tespitinde indirim konusu yapılamamaktadır.

Öte yandan ticari kazancın elde edilmesinde doğrudan ilişkili olmasa bile bazı ödemeler beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir. Bu ödemlerin türüne gelir vergisi yönünden Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinde yer verilmişken kurumlar vergisi yönünden Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinde yer verilmiştir.

Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılan bağışlar belirli şartlar çerçevesinde beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilmektedir.

2.BAĞIŞ ve YARDIMLAR

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasında kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebilecek bağış ve yardımlar sıralanmıştır. Söz konusu Kanun maddesinde bazı bağış ve yardımlar için sınır belirlenmişken bazı bağış ve yardımlarda ise kurum kazancının yeterli olması halinde tamamı indirim konusu yapılmaktadır.

2.1. Kurum Kazancının Yeterli Olması Halinde Tamamı İndirim Konusu Yapılabilecek Bağış ve Yardımlar

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesine göre kurum kazancının yeterli olması halinde tamamen indirilebilecek bağış ve yardımlar aşağıda sıralanmıştır.

1- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara bağışlanan okul sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı

2- Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar,

3- Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı,

4- İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımların tamamı,

Öte yandan kurumlar vergisi mükelleflerinin, vergiye tabi matrahın tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirimi konusu yapılabilecekleri bağış ve yardımlar KVK’nın 10’uncu maddesinde sayılanlar ile sınırlı değildir. Mükellefler özel kanunlarda yer alan düzenlemelere istinaden yapmış oldukları bazı bağış ve yardımları da ilgili özel kanunlarında belirtilen şartlar dahilinde, kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapabilmektedir.