Cengiz TÜRKCAN

Bilindiği üzere, 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na göre 4/1-b kapsamında bulunan sigortalılara bağlanan aylık bağlama sistemi ilk olarak 1/10/1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı Kanun ile yapılmış ve 1479 sayılı Kanunu’na eklenen geçici 11. madde ile maddenin yürürlük tarihi olan 2000 yılı başından önce sigortalı olup, 2000 yılından sonra tahsis talebinde bulunan veya ölen sigortalıların aylıklarının hesaplama sistemi değiştirilmiştir.

Diğer değişiklik ise 2008/Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un geçici 2. Maddesi ile 2008/Ekim ayı öncesi sigortalı olup, bu tarihten sonra tahsis talebinde bulunan veya ölen sigortalıların aylıklarının hesaplanmasında olmuştur.

Buna göre aylık hesaplama sistemleri;

2008/Ekim (hariç) öncesi tahsis talebinde bulunan sigortalıların aylıkları bu tarihten önce yürürlükte bulunan basamak karşılığı gösterge ve 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme veya sigortalılık başlangıç tarihi 2000 yılından sonra olanlar için sadece 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme,

- Sigortalılığı 2008/Ekim (dahil) ve bundan sonraki bir tarihte başlayanların aylıkları 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni sisteme,

- Sigortalılığı 2008/Ekim (hariç) öncesi başlayıp, 2008/Ekim (dahil) sonrası tahsis talebinde bulunanların aylıkları eski ve yeni sistemin birleşiminden oluşan karma sisteme,

göre bağlanır.

Bu yazımın amacı, 1479, 4447 ve 5510 sayılı Kanunlara göre, 4/1-b Bağ-kur aylığı nasıl hesaplanır, uygulanmakta olan aylık bağlama sistemlerinin kuralları ve aylık bağlama sistemi içinde oluşan farklılıkların nedenlerine açıklık getirilecektir.

 2000 YILI ÖNCESİ AYLIK BAĞLAMA SİSTEMİ

2000 yılından önce aylık bağlanması için tahsis talebinde bulunan bağ-kur sigortalıların aylıkları, 1479 sayılı Kanunun 36. maddesi gereğince basamak karşılığı gösterge sistemine göre;

Aylık = Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer x Aylık Bağlama Oranı formülüne göre hesaplanır.

Göstergenin Belirlenmesi:

Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer: Sigortalının 31/12/1999 tarihindeki basamak karşılığının 2003 yılı 2. dönem gösterge tablosundan bulunan değeridir.

Aylık Bağlama Oranının Belirlenmesi

Yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanan sigortalılara en son prim ödediği gelir basamağından en az bir tam yıl prim ödemiş olması halinde, bulunduğu gelir basamağının, bir yıl ödememiş olması halinde ise bir alt basamağın % 70’i oranında aylık hesaplanır.

Bu oran, 25 yıldan fazla prim ödenen her tam yıl için 1 puan artırılır.

-Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonraki hizmetleri için fazla olan her tam yaş için 1 puan artırılır.

- Kadın ise 50, Erkek ise 55 yaşını doldurmakla beraber en az 15 tam yıl sigorta primi ödemiş olanlara hesaplanacak kısmi aylıklarda primi ödenmemiş 25 yıldan az her yıl için %1 puan indirim yapılır.

4/1-b sigortalıları için 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin dört ve beşinci fıkralarına (ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olanlar ile çalışma gücü kaybı oranı % 60’ın altında olanlar) göre aylık bağlanırken, 2000 yılı öncesine ilişkin kısmi aylık hesaplanırken aylık bağlama oranı 9000 günden eksik her 360 gün için %70 oranından 1 puan indirilir.

Kısmi Aylığın Belirlenmesi

Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer x Aylık Bağlama Oranı x 2000 yılı öncesi gün sayısı/ Toplam prim gün sayısı formülüne göre hesaplanır.

2000 YILI SONRASI AYLIK BAĞLAMA SİSTEMİ