Enes KADIOĞLU

İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklar 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir.

4857 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesine göre iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir.

Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurur.

2022 yılında belirlenen asgari ücret tespitine ilişkin olarak 17.12.2021 tarih ve 31692 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ’e göre asgari ücret tutarı brüt 5.004,00 TL, net 4.253,00 TL olarak belirlenmiştir.

Öte yandan 25.12.2021 tarih ve 31700 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 2’nci maddesi Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen 18 numaralı bent ile hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri vergiden müstesna tutulmuştur.

Buna göre 01.01.2022 tarihinden itibaren asgari ücretten gelir vergisi alınmayacağı gibi asgari ücretten fazla ücret alan hizmet erbabının asgari ücret tutarına denk gelen ücreti de vergi dışı bırakılmıştır. İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanacaktır.

Vergi kanunlarının uygulamasında bazı had ve tutarlar o yıl ilan edilen asgari ücrete tutarına veya belli bir kısmına bağlanmıştır. Asgari ücretin her yıl yeniden belirlenmesi bu tutar ve hadlerin de yeniden belirlenmesine neden olmaktadır.

Bu çalışmamızda asgari ücretin yeniden belirlenmesi ile birlikte vergi kanunları uygulamasında değişen had ve tutarlara yer verilecektir.

2. ASGARİ ÜCRET TUTARINA GÖRE VELİRLENEN HAD ve TUTARLAR

2.1.GELİR VERGİSİ KANUNU

2.1.1.Vergiden Muaf Esnafın Kapsamı

Gelir Vergisi Kanunu’nun vergiden muaf esnafı düzenleyen 9’uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde, evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanların vergiden muaf olduğu hüküm altına alınmıştır.

Buna göre bu kapsamda satış yapılabilmesi ve vergiden muaf olabilmesi için 2022 yılı satış tutarlarının asgari ücretin yıllık brüt tutarı olan (5.004x12=) 60.048 TL’yi aşmaması gerekiyor.

2.1.2.Ücretlerde İstisna

2.1.2.2.1. Çırakların Ücretleri

Gelir Vergisi Kanunu’nun ücretlerde istisnayı düzenleyen 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (12) numaralı bendinde 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretlerinin istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Buna göre 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların 2022 yılı için asgari ücreti aşmayan ücretleri istisna olacaktır.

2.1.2.2.2. Amatör Sporcu Çalıştıranlara Tanınan İstisna

Gelir Vergisi Kanunu’nun ücretlerde istisnayı düzenleyen 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yüz ve daha aşağı sayıda işçi çalıştıran işyerlerinde bir, yüzden fazla işçi çalıştıran işyerlerinde iki, amatör sporcu çalıştıranların, her yıl milli müsabakalara iştirak ettiklerinin belgelenmesi ve bu amatör sporculara ödenen ücretlerin istisna olduğu, anılan ben hükmünde ise istisna edilen bu tutarların asgari ücretin iki katını aşmaması gerektiği belirtilmiştir.

Buna göre bu kapsamda olan ücret ödemeleri asgari ücretin iki katı ile sınırlandırılmak üzere vergiden istisna tutulmuştur.

2.1.2.2.3. Kadın Hizmet Erbabına Kreş Dolayısıyla Sağlanan Ayni Ücret Ödemeleri

Gelir Vergisi Kanunu’nun ücretlerde istisnayı düzenleyen 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (16) numaralı bendinde işverenlerce, kadın hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin vergiden istisna olduğu belirtilmiştir.