Ufuk ÜNLÜ

1. Giriş

Bilindiği üzere anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Anonim şirkette pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur. Anonim şirketler açısından yerine getirilmesi zorunlu olan düzenlemeler esas olarak 6102 sayılı Kanunda yer almakla birlikte, yürürlükteki diğer mevzuat hükümlerinde de anonim şirketler açısından hükümler bulunmakta ve bunların en önemlileri arasında 1136 sayılı Kanunda yer verilen anonim şirketlerde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu dikkat edilmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira, 6102 sayılı Türki Ticaret Kanunu kapsamında kurulan anonim şirketler için getirilen avukat bulundurma zorunluluğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunundan kaynaklanmaktadır. Buna göre esas sermayesi 250.000 TL veya üzeri olan anonim şirketlerde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu vardır.

Bu çalışmada genel olarak avukat bulundurma zorunluluğu ve bu zorunluluğun meydana getirdiği önemli sonuçlar ele alınacak ve bu doğrultuda mevzuatta ve uygulamada yer verilen önemli noktalar sonuçlarıyla birlikte açıklanacaktır.

2. Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu

1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca avukat; yargının kurucu unsurlarından olan bağımsız savunmayı serbestçe temsil eder. Avukatlığın amacı; hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35 inci maddesinde kanun koyucu sadece avukatların yapabileceği işleri düzenlemektedir. Anılan maddenin üçüncü fıkrasında anonim şirketler açısından avukat bulundurma zorunluluğu yer almaktadır. Buna göre;

“…Türk Ticaret Kanununun 272 nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır…”

Avukatlık Kanunu’nun 35 inci maddesinin üçüncü fıkrası, sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünün kapsamının belirlenebilmesi açısından esas sermaye miktarı kriterini esas almış ve bu miktarın tespiti açısından 6102 sayılı Kanuna gönderme yapmayı tercih etmiştir.(1) Düzenlemenin yürürlük kazandığı tarih itibariyle yürürlükte olan Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunun 272’nci maddesindeki düzenlemenin aynen korunduğu yürürlükteki 6102 sayılı Kanunun 332’nci maddesi ile öngörülen esas sermaye miktarı 50.000 TL olup, esas sermaye miktarı 250.000 TL ve üzerinde olan anonim şirketlerin sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorunda oldukları açıktır.

1136 sayılı Kanunun bu konuda aradığı koşul, şirketin esas sermayesine ilişkin olduğundan, esas sermayenin ödenmiş olup olmadığının bu yükümlülüğe bir etkisi bulunmamaktadır. Bir başka deyişle, anonim şirketin ödenmiş sermayesi 250.000 TL’nin altında kalsa dahi, tescil edilmiş esas sermayesi 250.000 TL ve üzerinde ise, avukat bulundurma yükümlülüğü doğmuş kabul edilecektir.(2) Anonim şirketler eğer kuruluş anında 250.000 TL ve üzeri bir miktarda esas sermayeye sahipse, sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu şirketin ticaret siciline tescil edilerek tüzel kişilik kazanmasıyla birlikte doğacaktır. Kuruluşta daha az olmakla birlikte daha sonra esas sermayenin 250.000 TL ve üzerine arttırılması durumunda ise bu zorunluluk şirket genel kurulunun ilgili sermaye arttırımı kararının ticaret siciline tescili ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilanının ardından doğacaktır.(3) Bu yükümlülük kapsamında ilgili anonim şirketlerin, kendilerine Baro Başkanlıkları tarafından tebliğ edilen yazıların tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içerisinde, şayet Sözleşmeli avukat bulunduruyorlar ise mevcut yıla ait güncel Avukatlık Sözleşmesi ile ilgili ücret ödemelerini gösteren serbest meslek makbuzu ödeme belgesi örneklerini, eğer çalıştırılan avukat sigortalı ise söz konusu yıla ait maaş bordroları örneklerini ilgili Baro Başkanlığı’na sunmaları gerekmektedir.

2.1. Avukatın Sözleşmeli Olması