Soner ALTAŞ

1- GİRİŞ
Anonim şirkette genel kurul, pay sahiplerinin veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak için bir araya gelmesinden oluşan, ortaklığın karar ve irade organıdır. Hukuki sonuç doğuran bir irade beyanı olması nedeniyle genel kurul kararı, bir hukuki işlem niteliğindedir(1). 2017 yılı Ekim ayı itibariyle ülkemizde 116.787 adet faal anonim şirket bulunmaktadır(2) ve halka açık anonim ortaklıklar ile tek kişilik olanlar da dahil olmak üzere bütün anonim şirketlerin, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(3) (TTK(4))’nun 409’uncu maddesi uyarınca, olağan genel kurul toplantılarını her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapmaları gerekmektedir. Bu yasal zorunluluk nedeniyle, hesap dönemi takvim yılı olan anonim şirketlerde 2017 yılına ait olağan genel kurul toplantılarının en geç bu yılın Mart ayı sonuna kadar, özel hesap dönemi olan şirketlerde ise hesap döneminin bittiği günü izleyen ilk üç ay içinde yapılması zorunludur. Anonim şirkette genel kurulu olağan toplantıya davet etme görev ve yetkisi kural olarak yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu, “süresi dolmuş olsa” dahi, genel kurulu toplantıya çağırabilir.
Bu nedenle, yönetim kurulu tarafından olağan genel kurul toplantısının gündeminin önceden belirlenmesi ve yasa gereği ortaklara tebliğinde açıkça gösterilmesi gerekir. Ayrıca, Bakanlık temsilcisinin katıldığı genel kurul toplantılarında, toplantı tutanağı ve hazır bulunanlar listesi yanında gündemin birer nüshasının da toplantı başkanı tarafından Bakanlık temsilcisine verilmesi; toplantıdan sonra Bakanlık temsilcisinin bu belgeleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü yahut il ticaret müdürlüğüne teslim etmesi ve gündem dahil bu belgelerin beş yıl süreyle anılan genel müdürlük/il müdürlüğü tarafından saklanması gerekmektedir. Gündeme bağlılık ilkesi gereği, olağan genel kurul toplantısının gündemine alınmayan konular genel kurulda müzakere edilemez ve karara bağlanamaz. Aksi takdirde, toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da olmasın, her pay sahibi, gündemin gereği gibi ilân edilmediğini ve bu aykırılığın genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ileri sürerek iptal davası açabilir. Bir başka deyişle, gündemde olmayan bir hususun genel kurulca görüşülerek karara bağlanması durumunda, kendilerine usulüne uygun çağrı yapıldığı halde gelmeyen pay sahipleri dahi, gündem dışı alınan kararın iptali için dava açabilirler. İşte bu çalışmada, anonim şirketin olağan genel kurul toplantısının gündeminde yer verilecek ve verilemeyecek konular ile gündemin ortaklara tebliği, ortakların gündeme konu (madde) ekletme hakkı ve toplantı esnasında gündeme konu ilave edilmesi hususları üzerinde durulacaktır.

2. OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISININ GÜNDEM KONULARININ BELİRLENMESİ
Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 369(5)’uncu maddesinde, olağan genel kurul gündemine konulacak hususlar emredici bir şekilde sayıldığı halde, TTK’nın 409. maddesinin birinci fıkrasında genel kurulların olağan ve olağanüstü toplanacağı; olağan genel kurul toplantısının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılacağı belirtildikten hemen sonra “Bu toplantılarda organların seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakere yapılır, karar alınır.” denilerek, olağan genel kurul toplantılarında hangi hususların görüşülmesi ve karara bağlanması gerektiğinin genel bir çerçevesi çizilmiştir. Bu hüküm haricinde, TTK, anonim şirketin olağan genel kurul toplantısının gündeminde yer alacak konuları eski Kanunun aksine tek tek saymamış, gündemin, genel kurulu toplantıya çağıran –yönetim kurulu, pay sahipleri, tasfiye kurulu, azlık ya da kayyım- tarafından belirlenmesi ilkesini benimsemiştir.
Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik(6) (Yönetmelik(7))’te ise anonim şirketin olağan genel kurul toplantısında hangi hususların görüşülüp karara bağlanacağı, diğer bir deyişle toplantının gündeminde hangi hususların bulunacağı açıklığa kavuşturulmuştur. Anılan Yönetmelik çerçevesinde, olağan genel kurul toplantısının gündeminde yer verilecek ve verilmeyecek konular aşağıda iki başlık altında izah edilmiştir.

2.1. Olağan Genel Kurul Toplantısının Gündeminde Yer Verilecek Konular
Sözkonusu Yönetmelikte, olağan genel kurul toplantısı; şirket organlarının seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile faaliyet dönemlerini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakereler yapmak ve karar almak üzere her hesap dönemi için yapılan toplantı olarak tarif edilmiş, Yönetmeliğin 13’üncü maddesinde ise anonim şirketin olağan genel kurul toplantısının gündeminde sırasıyla aşağıda belirtilen hususlar bulunacağı hükme bağlanmıştır:
a) Açılış ve toplantı başkanlığının oluşturulması.
b) Yönetim kurulunca hazırlanan yıllık faaliyet raporunun okunması ve müzakeresi.
c) Denetçi raporlarının okunması.
ç) Finansal tabloların okunması, müzakeresi ve tasdiki.
d) Yönetim kurulu üyelerinin ibrası.
e) Kârın kullanım şeklinin, dağıtılacak kâr ve kazanç payları oranlarının belirlenmesi.
f) Yönetim kurulu üyelerinin ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi hakların belirlenmesi.
g) Faaliyet yılı içinde yönetim kurulu üyeliklerinde eksilme meydana gelmiş ve yönetim kurulunca atama yapılmış ise atamanın genel kurulca onaylanması.
ğ) Görev süreleri sona ermiş olan yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi, şayet esas sözleşmede görev süreleri belirtilmemişse görev sürelerinin tespiti.
h) Denetçinin seçimi.
ı) Yapılan denetim sonucunda veya herhangi bir sebeple Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından şirket genel kurulunda görüşülmesi istenen konular.
i) Azlığın süresi içinde müracaat etmesi halinde, görüşülmesini istediği konular.
j) Lüzum görülecek sair hususlar.
Yukarıda belirtilen “Lüzum görülen sair hususlar” ifadesi, şirketlere bu konuda yol göstermesi ve esneklik sağlaması amacıyla kullanılmış olup, gündeme bu ifadenin aynen alınması doğru değildir. Nitekim, Yönetmeliğin m.13/f.2 hükmünde, görüşülecek konu önceden tespit edilip gündeme yazılmadan, “lüzum görülecek sair hususlar” şeklinde bir gündem maddesi belirlenemeyeceği açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle, yönetim kurulu tarafından genel kurul toplantısında görüşülmesi lüzumlu görülen husus ne ise, buraya o yazılmalıdır.
Bu noktada, olağan genel kurul toplantısının gündeminin sadece yukarıda sayılan konularla sınırlı olup olmadığı sorusu akla gelebilir. Hemen belirtelim ki, anonim şirketin olağan genel kurul toplantısının gündeminde sadece yukarıda sayılan hususların yer alacağı yönünde bir sınırlama yoktur. Aksine, Yönetmeliğin m.13/f.3 hükmünde, Kanun ve şirket esas sözleşmesi gereği genel kurulun yetkisinde olan ve olağanüstü genel kurul toplantı gündemini oluşturan her türlü konunun, olağan genel kurul toplantı gündemine yazılabileceği açık bir şekilde belirtilmiştir. Bu bağlamda; yönetim kurulu, genel kurulu ayrıca olağanüstü toplantıya davet etmenin gerektirdiği prosedürü tekrar işletmemek, bu bağlamda doğacak zaman kaybı ile maliyeti ortadan kaldırmak istiyorsa ve anılan kararların acil işlerden değilse, pekala şirket esas sözleşmesinin değiştirilmesi, önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı, birleşme, bölünme, tür değişikliği, şirketin feshi gibi konuları dahi olağan genel kurul toplantısının gündemine alabilir.

2.2. Olağan Genel Kurul Toplantısının Gündeminde Yer Veril(e)meyecek Konular