Harun BİRBİLEN

Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesine ilişkin çalışmalar hâlihazırda tüm hızıyla devam etmektedir. Bilindiği üzere, zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma nedeniyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alanlar sadece kentler veya belediyeler açısından değil, tüm devlet mekanizması içerisinde önemle ele alınması gereken bir husus olarak görülmüş ve bu kapsamda konuyla ilgili yasal düzenlemeler tamamlanmıştır. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemek üzere 31.05.2012 tarihinde yürürlük kazanmıştır. Söz konusu Kanunun uygulama esasları ise 15.12.2012 tarihinde yayımlanan 6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Günümüzde yasal düzenlemeler kapsamında gerçekleşen projeler devam etmekte, ancak aynı zamanda uygulamaya ilişkin birtakım sorunlarda yaşanmaktadır.

Bu çalışmada, bahse konu Kanun ve yönetmeliklerle düzenlenen afet riski altındaki bölgelerde yer alan riskli yapıların dönüştürülmesi kapsamında beyanlar hanesine "riskli yapıdır" belirtilmesi yapılan taşınmazlarla ilgili olarak düzenlenecek olan kat karşılığı inşaat sözleşmelerinin damga vergisi, noter harcı ve tapu harcından istisna olup olmadığına bakılacak ve afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi konusuna açıklık getirilecektir.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Uygulamaları

Riskli yapıların yıktırılmasında ve bunların bulunduğu alanlar ile riskli alanlar ve rezerv yapı alanlarındaki uygulamalarda, öncelikli olarak malikler ile anlaşma yoluna gidilmesi esastır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine veya malik olmasalar bile kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak bu yapılarda ikamet edenlere veya bu yapılarda işyeri bulunanlara geçici konut veya işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilir. Yardım süresi riskli alan dışındaki riskli yapılarda 18 aydır. Riskli ve rezerv yapı alanlarında kira yardımı süresi 36 ayı geçmemek şartı ile ilgili kurumca belirlenir. Aylık kira bedeli, Bakanlıkça belirlenir ve her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Tüketici Fiyatları Endeksi yıllık değişim oranında güncellenir. Maliklere, kiracılara ve sınırlı ayni hak sahiplerine, sahip oldukları veya kullandıkları Kanun kapsamındaki bütün yapılardan dolayı kira yardımı yapılabilir. İnşaat halinde olup içinde ikamet edilen yapılarda kira yardımı veya faiz desteğinden, sadece inşaat halindeki yapıda ikamet eden malik, kiracı ve sınırlı ayni hak sahibi faydalanır. Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine mümkün olması hâlinde, kira yardımı yerine tahliye tarihinden itibaren konut ve işyerlerinin teslim tarihine kadar geçici konut veya işyeri tahsisi yapılabilir.