Raşit ULUBEY

1-GİRİŞ
09/03/2023 tarihli ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12/03/2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Konu ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumunca 20/03/2023 tarihli ve 2023/14 sayılı Genelge çıkarılmıştır.
Bu makalemizde, 7440 sayılı Kanunun Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçların yapılandırılması genel hatlarıyla ele alınıp, değerlendirilecektir.

2-KONU

1-7440 sayılı Kanun İle İlgili Genel Bilgi
Ülkemizde çok sayıda vergi ve sigorta prim alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin olarak kanun düzenlemesi yapılmıştır. Yalnızca 2011 yılı ve sonrasında bu konuda çıkmış kanunlara bakıldığında; 2011 yılında 6111 sayılı Kanun, 2014 yılında 6552 sayılı Kanun, 2016 yılında 6736 sayılı Kanun, 2017 yılında 7020 sayılı Kanun, 2018 yılında 7143 sayılı Kanun, 2020/Kasım ayında 7256 sayılı Kanun, 2021/Haziran ayında 7326 sayılı Kanun gösterilebilmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan borçlardan ; toplam 362 milyar liralık borcun 7440 sayılı yapılandırma kanunu kapsamına girdiği, bunun 196 milyar lirasının asıl alacak, 166 milyar lirasının ise gecikme zammı ve gecikme cezası borçlarından oluştuğu medyaya yansıyan bilgilerden görülmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalar Ülkemizde en geç 2 (iki) yılda bir ve hatta bazen yılda bir çeşitli gerekçelerle yapılandırma kanunu çıktığı anlaşılmaktadır.

2- Sosyal Güvenlik Kurumuna Olan Borçların Yapılandırılması
7440 sayılı Kanuna göre; Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 31/12/2022 tarihi ve öncesine ait kesinleşmiş nitelikteki sigorta primleri, isteğe bağlı sigorta primi, topluluk sigortası primi, memurların emeklilik kesenekleri ve kurum karşılığı, eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi, genel sağlık sigortası primleri, işsizlik sigortası primleri, sosyal güvenlik destek primleri, gecikme zamları, gecikme cezaları, idari para cezaları, rücu alacakları, yersiz ödenen gelir ve aylıklardan doğan alacakları, ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payları yapılandırılma kapsamındadır.
31/12/2022 tarihinden önce (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup 24/2/2023 (bu tarih dâhil) ila 11/6/2023 (bu tarih dahil) tarihleri arasında tebliğ edilen idari para cezaları yapılandırma kapsamına dahil edilmektedir.
İlk taksit son ödeme tarihine kadar tebliğ edilen idari para cezaları, işverenlerce/ilgililerce bu cezalara itiraz edilmeyeceğine dair yazılı beyanda bulunmaları şartıyla kesinleşmiş gibi kabul edilerek yapılandırma kapsamına alınmaktadır.
Yapılandırmadan yararlanmak isteyenlerin, Sosyal Güvenlik Kurumu’na 31 Mayıs 2023 tarihine kadar yapılandırma başvurusunda bulunması gerekir. Başvuru ilgili sosyal güvenlik merkezine şahsen veya posta yoluyla yapılabilmektedir. Postayla yapılacak başvurularda; taahhütlü/iadeli-taahhütlü postada PTT’ce teslim alındığı tarih, adi postada ilgili sosyal güvenlik merkezine ulaştığı tarih dikkate alınmaktadır. Cumhurbaşkanı başvuru süresini 1 (bir) ay uzatabilmektedir
Yapılandırma başvurunda bulunulurken; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4/1-a kapsamında sigortalı çalıştıran işverenlerin 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/a ‘da yer alan başvuru formuyla, 5510 sayılı Kanunun 4/1-b kapsamındaki sigortalıların 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/b ‘de yer alan başvuru formuyla, 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında sigortalı çalıştıran kamu işverenlerinin emekli keseneği ve kurum karşılığı ile prim borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/c ‘de yer alan başvuru formuyla, 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında sigortalı çalıştıran kamu işverenlerinin fiili hizmet zammı ve itibari hizmet süresi prim borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/ç ‘de yer alan başvuru formuyla, 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında sigortalı çalıştıran kamu işverenlerinin idari para cezaları borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/d ‘ de yer alan başvuru formuyla, 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında sigortalı çalıştıran kamu işverenlerinin ek karşılık prim borçlarının Genelgenin Ek: 1/e başvuru formuyla, 4(a) İsteğe Bağlı (506/Mülga 85. Md), 4(a) Topluluk (Avukat/Noter) (506/Mülga 86. Md), Yurtdışı Topluluk (5510/5-g), Kıs. Sür. Çalışanlardan Ay İçerisinde Eksik Kalan Günlerini İsteğe Bağlı Olarak Ödeyenler, 5510/Ek 5,Ek 6, 2925 Tarım Sigortalılarının borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/f’ de yer alan başvuru formuyla, 5510 Sayılı Kanunun Ek 9 Uncu Maddesi Kapsamında 10 Günden Fazla Sigortalı Çalıştıran İşverenlerin borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/g’ de yer alan başvuru formuyla, 5326 Sayılı Kabahatler Kanuna Göre Tarımsal Kesinti Sorumlularına Ait İdari Para Cezası Borçları İle Tarımsal Kesinti Borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/ğ’ de yer alan başvuru formuyla, .… fazla ve yersiz ödenen gelir, aylık ve ödeneklere ilişkin borçlarının 2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 1/h ‘de yer alan başvuru formuyla, başvurmaları gerekmektedir. Diğer formlar bahsi geçen genelge ekleri arasında yer almaktadır.
Görülmekte olan davalara ilişkin borçların yapılandırılabilmesi için davanın görüldüğü mahkemeye feregat dilekçesiyle başvurulması icap etmektedir.

3- Yapılandırma Kapsamında Olmayan SGK Alacakları
7440 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin onuncu fıkrası gereğince;
a) 5393 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesi, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 3 üncü maddesi kapsamında uzlaşılan alacaklar,
b) 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan alacaklar,
c) 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun, 7020 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun,
d) Sağlık hizmeti sunucularına (hastaneler, eczaneler, optikçiler) yersiz yapılan ödemelerden veya bunlara kesilen cezai şartlardan doğ an alacaklar,
e) Kira alacakları,
7440 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılmamaktadır.
Dolayısıyla, yukarıda belirtilen Kanun hükümleri uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumuna olan, kapsama dâhil borçları yeniden yapılandırılan borçluların bahse konu yapılandırma hükümlerinden ayrılarak bu Kanun hükümlerinden yararlanmalarına ilişkin talepleri kabul edilmemektedir.

4- Yapılandırmada Esas Alınan Kriterler
Asıl borca, borcun başlangıç tarihinden 7440 sayılı Kanunun Resmi Gazetede yayınlandığı 12 Mart 2023 tarihine kadar yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranı (2023/14 sayılı SGK Genelgesinin Ek: 2’ nde yer almaktadır) uygulanmak ve bu şekilde bulunan tutarın asıl borca ilave edilmesi suretiyle borç güncellenmektedir. Yapılan güncelleme sonrasında, asıl borca daha önce uygulanmış olan gecikme zammı, gecikme cezası gibi fer’i borçlar dikkate alınmamaktadır.
Borcun tamamının veya seçilen taksit yöntemine göre ilk taksitinin 30 Haziran 2023 tarihine kadar SGK’na ödenmesi gerekmektedir.