Mehmet AKARSLAN

Gelir İdaresi Başkanlığının verilerine göre 833.417 basit usule tabi mükellef bulunmaktadır. Bu yazımızda, basit usule tabi mükelleflerin 2023 yılı faaliyetleri, iş hacimleri ve çalışma şekilleri dikkate alınarak 2024 yılında da bu usulden faydalanıp faydalanamayacakları ile bu mükelleflerle ilgili özellik gösteren hususlara yer verilmiştir.
Basit Usule Tabi Olmanın Şartları
Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde yazılı genel şartları ve 48 inci maddesinde yazılı özel şartları topluca haiz olanların ticari kazançları basit usulde tespit olunur.
1. Genel Şartlar
Basit usule tabi olmanın genel şartları şunlardır:
a) Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçük çocuklar, namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz).
b) İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2.300.000.000 lirayı, diğer yerlerde 1.700.000.000 lirayı (2023 takvim yılı için büyükşehirlerde kira bedeli ile karşılaştırılacak tutar 35.000 TL; diğer yerlerde karşılaştırılacak tutar 22.000 TL), (2024 takvim yılı için büyükşehirlerde kira bedeli ile karşılaştırılacak tutar 55.000 TL; diğer yerlerde karşılaştırılacak tutar 34.000 TL) aşmamak.
c) Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olmamak.
(b) ve (c) numaralı bent hükümleri öteden beri işe devam edenlerde takvim yılı başındaki, yeniden işe başlayanlarda ise işe başlama tarihindeki duruma göre uygulanır.
2. Özel Şartlar
Basit usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:
a) Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 34.000.000.000 lirayı (2023 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 440.000 TL; 2024 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 690.000 TL) veya yıllık satışları tutarının 47.000.000.000 lirayı (2023 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 700.000 TL; 2024 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 1.100.000 TL) aşmaması,
b) (a) bendinde yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 17.000.000.000 lirayı (2023 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 220.000 TL; 2024 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 340.000 TL) aşmaması,
c) (a) ve (b) bentlerinde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 34.000.000.000 lirayı (2023 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 440.000 TL; 2024 takvim yılı kazançlarıyla karşılaştırılacak tutar 690.000 TL) aşmaması,
2023 yılında gerçekleşen kazançlar ile karşılaştırılacak had ve tutarlar
323 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde tespit edilen ve yukarıdaki metinlerde parantez içinde koyu renkle yer verilen had ve tutarlardan 2023 takvim yılı kazançlarıyla ilgili olduğu belirtilenler mükelleflerin 01/01/2023-31/12/2023 döneminde gerçekleşen alış-satış veya hasılat tutarları ile karşılaştırılacaktır.
Bu had veya tutarlardan herhangi birini aşan mükellefler 01/01/2024 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş emtiaya ait özel hadler
Milli piyango bileti, Değerli kâğıt, akaryakıt, şeker, içki (bira ve şarap hariç)- ispirto– sigara–tütün ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler belirleme yetkisi Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesi ile Hazine ve Maliye Bakanlığına verilmiştir. Bu yetki kullanılarak her yıl anılan maddenin son fıkrası kapsamındaki emtiaların alış-satışı ile iştigal edenler için aynı maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı hadlerin dışında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca genel tebliğlerle yeniden hadler tespit edilmektedir.
Buna göre, 2023 yılı içinde gerçekleşen tutarlar, 2023 yılı sonunda yayımlanan 324 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirlenen had ve tutarlar ile karşılaştırılacaktır.
Münhasıran anılan maddelerin (kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtialar kapsamında olduğu kabul edilenler dahil) ticaretini yapanların 2024 yılında basit usulden yararlanabilmeleri için 31/12/2023 tarihi itibariyle gerçekleşen alış, satış veya hasılat tutarlarının aşağıda belirtilen hadleri(3) aşmaması gerekmektedir.