Raşit ULUBEY

2022 yılına ait asgari ücret ne olacak beklentisi sona erdi ve Asgari Ücret Tespit Komisyonunun 16.12.2021 tarihli ve 2021/1 sayılı kararıyla 2022 yılı için asgari ücret; günlük 166,80 TL ve aylık = 5.004,00 TL olarak belirlendi.

22.12.2021 tarihli ve 7349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla da 01.01.2022 tarihinden geçerli olmak üzere, AGİ , gelir vergisi istisnası, damga vergisi istisnası konularında yapılan düzenlemelerin, 317 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile de vergi dilimleri ve engelli vergi istisnaları düzenlemesinin yer aldığı görüldü.

Bu makalemizde, 2022 yılı asgari ücreti, 7349 sayılı Kanunla gelir ve damga vergisi istisnaları konusunda yapılan düzenlemelerin ne getirdiği, 317 seri no.lu tebliğde yer alan vergi istisnaları ile engelli vergi istisnaları hususlarına yer verilecek ve değerlendirilecektir.

1-) Asgari Ücret Nedir?

Asgari ücretin neyi ifade ettiği Asgari Ücret Yönetmeliği’nde hüküm altına alınmış bulunmaktadır.

Bahsi geçen Yönetmeliğe göre, İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret, Asgari Ücret olarak tanımlanmaktadır.

Bu tanımdan, asgari ücretin yalnızca işçinin kendisi dikkate alınarak belirlendiği, kendisi dışındaki aile bireylerinin dikkate alınmadığı anlaşılmaktadır.

2-) Asgari Ücretin Belirlenmesi

Asgari ücret tespit komisyonunun oluşumu, çalışma usul ve esasları ve diğer hususlar Asgari Ücret Yönetmeliği’nde hüküm altına alınmış bulunmaktadır.

Asgari ücret, İş Kanunu’nun "Asgari ücret" başlıklı 39’uncu maddesi ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 522. maddesi gereği; 5 kamu (2 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 1 TUİK, 1 Hazine Müsteşarlığı, 1 Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı) temsilcisi, 5 bünyesinde en çok işçiyi bulunduran işçi sendikalar konfederasyonu temsilcisi ve 5 bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşu temsilcisi olmak üzere toplam 15 üyeden oluşan asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenmektedir. Tespit edilen asgari ücret, Resmî Gazetede yayımlandığı tarihi izleyen ayın ilk gününden itibaren yürürlüğe girmektedir

Asgari ücret tespit komisyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının çağrısı üzerine en az 10 üyenin katılımı ile toplanmakta ve Bakanlıkça hazırlanan gündeme göre çalışmaktadır.

Komisyon oy çokluğu ile karar vermekte olup, oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılmaktadır. Alınan karara katılmayan üye, istemesi halinde katılmama gerekçesini belirtmektedir. Komisyonun her toplantıda aldığı kararlar karar defterine yazılmakta ve toplantıya katılanlar tarafından imzalanmaktadır.

Bu bağlamda, 16.12.2020 tarihinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nca 2021/1 sayılı Kararla; 01.01.2022 - 31.12.2022 tarihleri arasında uygulanmak üzere asgari ücretin günlük brüt 166,80 TL. (Aylık brüt 5.004,00 TL) olarak tespitine oy birliğiyle karar verilmiş ve bu karar, 17.12.2021 tarihli ve 31692 sayılı Resmî Gazetede ilan edilmek suretiyle kamuoyuna duyurulmuş bulunmaktadır.

3-) Geçmiş Yılların Brüt ve Net Asgari Ücretleri ile İşverene Maliyetleri

SGK verilerine göre 2020 yılında kayıtlı sigortalı işçi sayısının 15.203.423 kişi olduğu, bunun 6.390.019 kişisinin (%42) asgari ücretle çalıştığı anlaşılmaktadır.

Asgari ücretin 2016 ila 2021 yılları arasındaki brüt, net tutarları ile işverene maliyetleri aşağıdaki gibidir:

Belirlenen brüt asgari ücretlerden (AGİ dahil) %21,01 oranında kesinti yapılmakta ve ücret gelirinin asgari ücrete tekabül eden kısmı gelir vergisinden istisna (veya muaf) tutulmadığından, gelir vergisi kesintisinin asgari geçim indirimi olarak karşılanan %7,50 oranındaki asgari geçim indirimiyle birlikte toplamda %7,50 + %71,49 = %78,99 oranındaki tutarı (268,31 + 2.557,59 = 2.825,90 TL) en son 2021 Aralık ayı ücreti olarak 2022 yılı Ocak ayı içinde işçiye ödenmektedir.

Şu kadar ki, fazla mesai ücreti, Ulusal Bayram ve genel çalışma ücreti ve benzerleri gibi gelir vergisine tabi başka geliri bulunmayan işçinin 2021 yılının 8 inci ayında ücretinin 326,96 TL’lik kısmı, 2021 yılı 9, 10, 11, 12 nci aylarında ise tamamı %15 vergi diliminden %20 vergi dilimine tabi olmakta ve elde edeceği ücret geliri 2021 Eylül-Aralık ayları arasında her ay 152,04 TL daha azalmış bulunmaktadır. Ancak bu azalma, 7103 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 32 nci maddesine ilave edilmiş olan 5 inci fıkra uyarınca ilave AGİ olarak işçiye ödenmektedir.

Brüt asgari ücreti 100 birim (%100) kabul ettiğimizde, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendindeki %5 indirim düşüldüğünde %117,50 oranında, işverenin %5 indirimden yararlanmadığı ya da yararlanamadığı dikkate alındığında ise %122,50 oranında olmak üzere asgari ücretin yukarıda belirtilen yıllarda işverene bir maliyeti olduğu görülmektedir.

4-) 2022 Yılı Asgari Ücreti ve İşverene Maliyeti

Yukarıda yer verildiği üzere 2021 yılında brüt 3.577,50 TL olan asgari ücret, %39,87 oranında bir artışla 2022 yılı için brüt 5.004,00 TL olarak belirlenmiştir.

Asgari ücretin işverene maliyeti ise; %20,5 (1.025,82 TL) sigorta primi işveren hissesi ve %2 (100,08 TL) işsizlik sigortası primi işveren hissesiyle birlikte 6.129,90 TL olarak, 2021 yılı sonuna kadar yalnızca indirimden yararlanacak işyerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna herhangi bir borcu bulunmaması aranırken, 2022 yılı Ocak ayından itibaren aynı işverenin tüm işyerlerinin borcunun bulunmamasının aranacağı %5 oranındaki sigorta primi işveren hissesi indiriminden yararlanabiliyorsa 5.879,70 TL olarak hesaplanmaktadır.

5-) 7349 sayılı Kanunla AGİ Kaldırıldı, Gelir Vergisi İstisnası Getirildi