Özkan AYKAR

I. GİRİŞ
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun (KVK) 1’nci maddesinde kurumlar vergisinin konusu genel olarak “kurum kazancı” olarak belirlenmiş olup, anılan maddede kurumlar vergisi mükelleflerinin kimler olduğu tek tek sıralanmıştır.(1)
KVK’nın 6 ncı maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanunun “Beyan esası” başlıklı 14’üncü maddesinde ise; kurumlar vergisinin, mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunacağı belirtilmektedir. Kurumlar vergisi mükellefleri, bir hesap dönemi içinde elde etmiş oldukları kurum kazancı üzerinden kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdürler.
Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar elektronik ortamda mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilmektedir. Ancak, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 28 inci maddesine istinaden, bazı vergi beyannamelerinin verilme süreleri 115 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile yeni bir belirleme yapılıncaya kadar tek seferde ödenen vergilerde ödeme süresinin, taksitle ödenen vergilerde ise ilk taksit ödeme süresinin son günü bitimine kadar uzatılmıştır. Bu itibarla, tatil günleri de dikkate alındığında kurumlar vergisi beyannamesinin verilme ve ödeme zamanı 1 Nisan- 2 Mayıs tarihleri arasındadır.
Kurumlar Vergisi Beyannamesi hazırlanırken; kurum kazancından zarar olsa da indirilecek istisna ve indirimler ile kazancın bulunması halinde indirilecek istisna ve indirimlerin kurum kazancından hangi sıralamaya göre düşüleceği önem arz etmektedir. Bu yazımızda bahse konu bilgilere ilaveten beyanname düzenlenirken matrahının saptanması ve ödenmesi gereken kurumlar vergisinin tespitine yönelik örnek uygulamalara yer verilmiştir.
II. 2022 HESAP DÖNEMİNE İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ
Yapı malzemeleri ticari ve inşaat alanında faaliyet gösteren (A) Ticaret A.Ş.’nin 2022 hesap döneminde yurt içi ve yurt dışı faaliyetlerinden elde etmiş olduğu ticari bilanço kârı 14.000.000 TL’dir. Ayrıca 2022 hesap dönemi içerisinde gerçekleştirmiş olduğu iş ve işlemler hakkındaki veriler aşağıdaki gibidir.
1. (A) Ticaret A.Ş.’nin 2022 hesap dönemi içerisinde kanunen kabul edilmeyen giderleri 2.500.000 TL’dir. Kurumlar Vergisi uygulaması yönünden kanunen kabul edilmeyen nitelikteki giderler esas olarak KVK’nın 11’inci maddesinde düzenlemiştir. Kanunen kabul edilmeyen giderler, kurum kazancına ilave edilecektir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 11 inci maddesinde, kurum kazancının tespiti sırasında indirilmesine izin verilmeyen giderler aşağıda topluca sıralanmıştır.
- Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler
- Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler
- Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar
- Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).
- Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.
- Menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.
- Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.
- Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri
- Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.
- Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’si. Cumhurbaşkanı bu oranı % 100’e kadar artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Söz konusu oran 90/1081 sayılı BKK ile %0 olarak belirlenmiştir. (4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun’un 5727 sayılı Kanunla değişik 5. maddesi uyarınca; tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemez.
- Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan kısmı.
- 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun ek 4 üncü maddesi kapsamında hakkında reklam yasağı uygulananlara verilen reklamların giderleri.
6322 sayılı Kanunla kanunen kabul edilmeyen giderlerin düzenlendiği Gelir Vergisi Kanunu’nun 41/9. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11/1-(i) maddesine eklenen finansman gider kısıtlaması, finansman gider kısıtlama oranının Cumhurbaşkanı tarafından bugüne kadar belirlenmemesi nedeniyle uygulama alanı bulamamıştı. Ancak söz konusu oran 04.02.2021 tarih ve 31385 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 3490 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 1.1.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemi kazançlarına uygulanmak üzere %10 olarak belirlenmiştir.(2)
Bu çerçevede 1.1.2021 tarihinden itibaren,
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 41. maddesinin birinci fıkrasının (9) numaralı bendi hükümlerine göre, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unun gider olarak indirilmesi kabul edilmeyecektir.
• Yine Kurumlar Vergisi Kanununun 11. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi hükümlerine göre, kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unun kurum kazancının tespitinde indirimi kabul edilmeyecektir.