Kadir AYDIN

ÜCRETİN GAYRİSAFİ VE SAFİ TUTARININ TESPİTİ

ÜCRETİN GAYRİSAFİ TUTARI

Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre ücret; “işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımdan hareketle ücretin gayrisafi tutarının, işveren tarafından hizmet erbabına verilen para ve ayınlar ile sağlanan menfaatler olduğu anlaşılmaktadır. Gayrisafi ücret hesaplaması yapılırken aşağıda belirtilen ödeme, ayın ve menfaatlerde ücretin gayrisafi tutarına ilave edilecektir.

ÜCRETİN SAFİ TUTARI

Ücretin safi tutarı, işveren tarafından hizmet erbabına verilen para ve ayınlar ile yine işveren tarafından hizmet erbabına sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) kanun tarafından öngörülen indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır. Ancak ücretin gerçek ve safi tutarlarının tespitinde gelir vergisi gibi kişisel vergiler ve ücret dolayısıyla ödenen damga vergisi gibi ücretle ilgili vergiler, ücretin gayrisafi tutarından indirilemez.Yabancı para cinsinden ödenen ücretler ödeme gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir.Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir.Ücretin gayrisafi tutarından yapılabilecek indirimler aşağıda başlıklar halinde sıralanmış ve açıklanmıştır.

 ORDU YARDIMLAŞMA KURUMU VE BENZERİ KAMU KURUMLARI İÇİN YAPILAN KANUNİ KESİNTİLER

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde;657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 190’ıncı maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve benzeri kamu kurumları için yapılan kanuni kesintilerin ücretin gayrisafi tutarından indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak memur maaşlarından yapılan kesintilerin OYAK dışındakileri yapılan yasal düzenleme ile kaldırıldığından dolayı bu kapsamda OYAK kesintisi dışında memur maaşlarından indirim konusu yapılacak bir kesinti kalmamıştır. Sadece OYAK üyelerinin maaşlarından yapılan kesintiler ücretin vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.

EMEKLİ AİDATI VE SOSYAL SİGORTA PRİMLERİ

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci bendinde; kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primlerin ücretin gayrisafi tutarından indirilebileceği belirtilmiştir.

Kanun kapsamında emeklilik aidatı ve sosyal sigorta primlerinin gider olarak indirilmesi, yasal olarak belirlenmiş bulunan kurumlara, yasalarında belirtilen şekilde ücretten kesinti yapılmak suretiyle ödenen borçlanma aidat ve primlerinin tutarına ve oranına bakılmaksızın, kesildiği aya ait gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilmektedir.

İlgili kurumlara ödenmiş olan aidat peşin olarak toptan ödenmiş ise ödenen tutarın tamamı indirim konusu yapılıncaya kadar gayrisafi ücret tutarından indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Ücretin gerçek ve safi tutarının tespitinde indirim konusu yapılmış olan aidat ve primleri, herhangi bir nedenle geri alan ve kendilerine toptan ödeme yapılanların, yeniden üye olmaları nedeniyle ilgili kuruma peşin veya borçlanma yoluyla iade ettikleri aidat ve primleri tekrar ücret matrahından indirim konusu yapabilmeleri söz konusu değildir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde hesaplanarak işçilerden kesilen sosyal güvenlik destekleme primleri de ücretin gerçek safi tutarının tespiti sırasında indirim olarak dikkate alınabilecektir.

Ayrıca, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 49’uncu maddesine göre ücretliler tarafından ödenmiş olan işsizlik sigortası primleri de ücretin gerçek safi tutarının hesaplanması sırasında indirim kalemi olarak dikkate alınabilmektedir.

 HAYAT VE ŞAHIS SİGORTA PRİMLERİ