Özkan AYKAR

I. GİRİŞ

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun (KVK) 1’nci maddesinde kurumlar vergisinin konusu genel olarak “kurum kazancı” olarak belirlenmiş olup, anılan maddede kurumlar vergisi mükelleflerinin kimler olduğu tek tek sıralanmıştır.(1)

KVK’nın 6 ncı maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanunun “Beyan esası” başlıklı 14’üncü maddesinde ise; kurumlar vergisinin, mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunacağı belirtilmektedir. Kurumlar vergisi mükellefleri, bir hesap dönemi içinde elde etmiş oldukları kurum kazancı üzerinden kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdürler.

Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar elektronik ortamda mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilmektedir. Ancak, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 28 inci maddesine istinaden, bazı vergi beyannamelerinin verilme süreleri 115 No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile yeni bir belirleme yapılıncaya kadar tek seferde ödenen vergilerde ödeme süresinin, taksitle ödenen vergilerde ise ilk taksit ödeme süresinin son günü bitimine kadar uzatılmıştır. Bu itibarla, kurumlar vergisi beyannamesinin verilme ve ödeme zamanı 1-30 Nisan tarihleri arasıdır.

Kurumlar Vergisi Beyannamesi hazırlanırken; kurum kazancından zarar olsa da indirilecek istisna ve indirimler ile kazancın bulunması halinde indirilecek istisna ve indirimlerin kurum kazancından hangi sıralamaya göre düşüleceği önem arz etmektedir. Bu yazımızda bahse konu bilgilere ilaveten beyanname düzenlenirken matrahının saptanması ve ödenmesi gereken kurumlar vergisinin tespitine yönelik örnek uygulamalara yer verilmiştir.

II. 2020 HESAP DÖNEMİNE İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİ

Yapı malzemeleri ticari ve inşaat alanında faaliyet gösteren (A) Ticaret A.Ş.’nin 2020 hesap döneminde yurt içi ve yurt dışı faaliyetlerinden elde etmiş olduğu ticari bilanço kârı 14.000.000 TL’dir. Ayrıca 2020 hesap dönemi içerisinde gerçekleştirmiş olduğu iş ve işlemler hakkındaki veriler aşağıdaki gibidir.

1. (A) Ticaret A.Ş.’nin 2020 hesap dönemi içerisinde kanunen kabul edilmeyen giderleri 2.500.000 TL’dir. Kurumlar Vergisi uygulaması yönünden kanunen kabul edilmeyen nitelikteki giderler esas olarak KVK’nın 11’inci maddesinde düzenlemiştir. Kanunen kabul edilmeyen giderler, kurum kazancına ilave edilecektir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 11 inci maddesinde, kurum kazancının tespiti sırasında indirilmesine izin verilmeyen giderler aşağıda topluca sıralanmıştır.

- Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler

- Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler

- Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar

-Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa, kurumların kuruluş kanunlarına, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safî kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları genel karşılıklar dahil).

- Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri.

- Menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan zararlar

- Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.

- Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri

- Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

- Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin % 50’si

- Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan kısmı

2. Emre ATA, (A) Ticaret A.Ş.’nin % 9 oranında ortağıdır. Emre ATA’dan 19.05.2020 tarihinde 2.000.000 TL borç alınmış ve 4 ay sonra faizi ile birlikte 2.200.000 TL olarak geri ödemiştir. Bu işlemden doğan 200.000 TL faiz gideri kayıtlara gider olarak aktarılmıştır.

KVK’nın 12’nci maddesi uyarınca; Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.

KVK’nın 11’inci maddesinin (1-b) bendinde ise, örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderlerin kurum kazancının tespitinde indirim unsuru olarak kabul edilemeyeceği hükmü yer almaktadır.

Örneğimizde ortak Emre ATA’dan yapılan borçlanma, KVK’nın 12’nci maddesindeki şartları taşıdığı kabul edilerek örtülü sermaye olarak değerlendirilmiştir.

Bu itibarla 200.000 TL faiz gideri kurum kazancına ilave edilecektir.

3. (A) Ticaret A.Ş. 2020 hesap dönemi içinde toplam maliyet bedeli 700.000 TL olan inşaat malzemesini, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan bir vakfa bağışlamıştır. İnşaat malzemesinin maliyet bedelini gider olarak kayıtlarına aktarmıştır.

Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1 maddesinin (c) bent hükümlerine göre; genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı kurum kazancından indirilebilir.

İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır. Bu tutar yapılan hesaplama ile 675.000 TL olarak hesaplanmıştır.

4. (A-B) İş Ortaklığı bir baraj inşaatı yapıştır. (A) Ticaret A.Ş.’i ortaklık neticesinde iş ortaklığı kazancından 100.000 TL pay elde etmiştir.