Vakkas DEMİR

Kendi nam ve hesabına çalışan esnaf Bağ-Kur’luları için sigortalılık anlamında “milat” tarihlerden birisi 04.10.2000 tarihidir. Kendi nam ve hesabına bağımsız olarak çalıştıkları ve sigortalılık niteliği taşıdıkları halde 04.10.2000 tarihine kadar SGK’ya kayıt ve tescillerini yaptırmamış olanların sigortalılıkları SGK tarafından 04.10.2000 tarihinde başlatılmıştır.

SGK’nın bu uygulamasına dava açanlar, 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında Bağ-Kur’a giriş bildirgesi vermişse, yazılı sigorta talebinde bulunmuşsa veya prim ödemesi yapmışsa Bağ-Kur sigortalılıklarını mahkeme kararıyla 04.10.2000 öncesine götürebilmektedirler.

Son zamanlarda verilen Yargıtay kararlarında, 04.10.2000 öncesi Bağ-Kur sürelerini hizmet olarak kazanma bakımından mahkemelerin ve Yargıtay’ın daha esnek davrandığı ve vatandaş lehine daha esnek kararlar alındığı görülmektedir. Bu makalemizde bu konuda açıklamada bulunacağız.

KONUYLA İLGİLİ MEVZUAT HÜKÜMLERİ

04.10.2000 tarihli ve 619 sayılı KHK’nın geçici 1. maddesi ile, Bağ-Kur sigortalısı sayılmayı gerektirecek nitelikte bir iş yaptıkları halde, 04.10.2000’e kadar SGK’ya kayıt ve tescilini yaptırmamış olanların sigortalılık hak ve mükellefiyetlerinin 04.10.2000 tarihinde başlatılacağı hükmü getirilmiştir. 619 sayılı KHK’nın bütün hükümleri Anayasa Mahkemesi’nin 26.10.2000 tarih ve 2000/61 Esas ve 2000/34 Karar sayısı ile iptal edilmiş ve bu iptal kararı 08.11.2000 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmasından 9 ay sonra yani 08.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İptal hükmünün yürürlüğe girdiği 08.08.2001 tarihine kadar SGK tarafından hiçbir yasal düzenleme yapılmamıştır. Bu konuda sonradan 02.08.2003 tarih ve 4956 sayılı Yasa ile bir düzenleme yapılmış ve 619 sayılı KHK’nın geçici 1. maddesi hükümleri, adeta 4956 sayılı Yasa’nın 47. maddesiyle 1479 sayılı Yasa’ya eklenen geçici 18. maddeyle yeniden düzenlenmiştir.

Geçici 18. maddenin hükümleri; “Bu Kanun’a göre sigortalılık niteliği taşıdıkları halde 04.10.2000 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olan sigortalıların sigortalılık hak ve mükellefiyetleri 04.10.2000 tarihinden itibaren başlar. Ancak, bu Kanun’a göre zorunlu sigortalı olarak tescil edilmiş olanların sigortalılıkları, bu Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde Kurum’a yazılı olarak başvurmaları ve 20.04.1982 - 04.10.2000 tarihleri arasındaki vergi kayıtlarını belgelemek ve belgelenen bu sürelere ilişkin olarak 49. ve ek 15. maddelere göre hesaplanacak prim borçlarının tamamını, tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde, ödeme tarihinde bulundukları gelir basamağının yürürlükte olan prim tutarı üzerinden ödemek kaydıyla bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.” şeklindedir. Geçici 18. maddesi gereği, Bağ-Kur (4/b) sigortalısı sayılmayı gerektirecek nitelikte vergi, meslek odası, esnaf sicil, şirket ortaklığı gibi yerlerde kaydı olan kişiler, bu kayıtlarına istinaden 04.10.2000’e kadar kendilerini SGK’ya kayıt ve tescil ettirmemişlerse, bunların sigortalılıkları 04.10.2000 tarihinde başlatılmıştır. 4956 sayılı Kanun’un 57. maddesinde ise, geçici 18. madde hükümlerinin 02.08.2003 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

Üstteki hukuki süreçten de anlaşılacağı üzere, Bağ-Kur’un/SGK’nın uyguladığı; 04.10.2000 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olanların sigortalılık hak ve mükellefiyetlerinin 04.10.2000’de başlatılacağı hükmü, 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında hukuki dayanaktan yoksun kalmış ve 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında SGK’da bu anlamda bir ara dönem oluşmuştur. Bu nedenle, 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında Bağ-Kur’a (SGK’ya) giriş bildirgesi verenler, prim ödemesi yapanlar ve yazılı sigortalılık talepleri olanlardan, sigortalılığı SGK tarafından 04.10.2000’den önceye götürülmeyenlere SGK’nın yaptığı işlemler hukuka aykırı ve yasal dayanaktan yoksundur.

KONUYLA İLGİLİ ESKİ ve GÜNCEL YARGITAY KARARLARI

Tarafımızca incelenen ve güncel olmayıp önceki yıllara ait olan, Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin E. 2003/2096 K. 2003/3197 sayılı kararı, Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin E. 2003/9945 K. 2004/156 sayılı kararı ile Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin E. 2002/10119 K. 2003/447 sayılı kararlarında özetle, ara boşluk dönemi olarak nitelediğimiz 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arasında Bağ-Kur’a tescili olan (giriş bildirgesi veren), prim ödemesi bulunan ya da yazılı sigortalılık talebi bulunan kişilerin, iş mahkemelerine 04.10.2000’den önceki vergi, oda ve esnaf sicil kayıt sürelerini sigortalılık süresi olarak elde etmek istediklerine dair dava açtıklarında bu davaları kazandıklarına yönelik kararlar verdikleri görülmektedir.

Yani, güncel olmayıp önceki yıllara ait olan bu konudaki Yargıtay kararlarında 04.10.2000 yılından önceki vergi, oda ve esnaf sicile kayıtlı olunan sürelerin hizmet olarak kazanılmasında kriter ve kıstas olarak alınan refarans tarih aralığı 08.08.2001-02.08.2003 tarihleri arası olduğu görülmektedir.

Ancak, son yıllarda bu konuda alınan Yargıtay kararlarının vatandaş lehine esnetildiği görülmektedir.