2022 YILI GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ VERME DÖNEMİ BAŞLADI

Gelir Vergisi mükellefleri 2021 yılında elde ettikleri beyana tabi gelirlerini 2022 yılının Mart ayında beyan edecekler.Beyannamede tahakkuk eden vergiler 2 eşit taksitte ödenebilecek. Ödemeye ilişkin birinci taksitin son günü 31.03.2022 , ikinci taksitinin son günü ise 01.08.2022'dir. 

02 Mart 2022, Çarşamba

Beyanname verme süresi içinde 2021 takvim yılı kazançlarına ait beyannamenin verilmemesi durumunda, mükelleflere özel usulsüzlük cezası ile tahakkuk ettirilmeyen vergi için ayrıca vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanacaktır.

Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, hiçbir hadle sınırlı kalmaksızın 2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini e-Beyanname düzenleme programı kullanarak (ebeyanname.gib.gov.tr) adresi üzerinden elektronik ortamda tarha yetkili vergi dairesine gönderecekler.

Bunun dışında, kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirleri olan mükellefler ise, elektronik ortamda İnteraktif Vergi Dairesinde yer alan hazır beyan sistemi kullanılarak vergi dairesine gitmeden beyannamelerini verebileceklerdir. Bu  mükellefler, beyannamelerini elden de verebilecekleri gibi isterlerse posta yoluyla da gönderebilirler.

Beyannamenin taahhütlü posta ile gönderilmesi halinde, beyannamenin postaya verildiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir. Beyannamenin adi posta ile gönderilmesi halinde ise beyannamenin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir.

Beyan edilmesi gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanarak beyan edilmesi zorunludur.  Birden fazla unsurdan oluşan gelirlerden hangilerinin beyannameye dâhil edilip, hangilerinin dâhil edilmeyeceğine dair açıklamalara Maliye Postası Dergisinin Mart sayısında ayrıntılı olarak yer verilmiştir. 

 

Beyannameye Dahil Edilecek Gelirler

Bir gerçek kişinin gelirinin, birden fazla gelir unsurundan oluşması mümkündür. Bu durumda hangi gelirlerin beyannameye dâhil edileceğine dair açıklamalar aşağıdaki gibidir.

Aşağıdaki gelirler için yıllık beyanname verilecektir;

- Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazançlar,

- Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar,

- Serbest meslek kazançları,

- Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler (Diğer ücretler hariç),

- Tek işverenden alınan 2021 yılı için safi ücretin (kümülatif Gelir Vergisi Matrahının) 650.000 TL’yi aşan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde bütün işverenlerden elde edilen ücret gelirlerinin (safi ücretler toplamının) 650.000 TL’yi aşan ücretler; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 2021 yılı için 53.000 TL’yi aşan ücretler,

- 19.000-TL’yi aşan değer artış kazançları,

- 43.000-TL’yi aşan arızi kazançlar,

- 7.000 TL’nı aşan konut kira gelirleri,

- Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve toplamı 53.000 TL’yi aşan gayrimenkul sermaye iratları

- 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet tahvili ve hazine bonoları faiz gelirleri ile alım satım kazançları (53.000 TL istisna tutarını aşan değer artış kazançları)

- Eurobond faiz geliri ile alım satımı kazancı,

Ticari kazanç, gerçek usulde tespit edilen zirai kazanç ve serbest meslek kazançları ile ilgili olarak bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.

Beyannameye Dahil Edilmeyecek Gelirler

Ticari kazanç, gerçek usulde tespit edilen zirai kazanç ve serbest meslek kazançları ile ilgili olarak, bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Ancak 2021 takvim yılına ilişkin olarak beyan edilmeyecek veya beyanname verilse dahi beyannamede yer almayacak gelirler şunlardır.

- Stopaj yoluyla vergilendirilmiş ücretlerden; Tek işverenden alınan 2021 yılı için safi ücretin (Kümülatif Gelir Vergisi Matrahının) 650.000 TL’yi aşmayan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde bütün işverenlerden elde edilen ücret gelirlerinin (safi ücretler toplamının) 650.000 TL’yi aşmayan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 2021 yılı için 53.000 TL’yi aşmayan ücretler

- Stopaj yoluyla vergilendirilmiş menkul sermaye iratları

- Sermaye şirketlerinden alınan bazı kâr payları (Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançların dağıtımı halinde gerçek kişilerce elde edilen kâr payları beyana tabi değildir. Öte yandan kurumların kârlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri sermaye artırımları sonucu gerçek kişi ortakların yeni hisse senedi edinimleri de kâr dağıtımı sayılmamaktadır.

- Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2021 yılı için 2.800 TL’yi aşmayan tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için de yıllık beyanname verilmeyecek, bu gelirler diğer gelirler için verilecek beyannameye de dahil edilmeyecektir.

- Gelir Vergisi Kanunu’nun 53. maddesinde; “çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançların, stopaj yoluyla vergilendirileceği, kanunun 54. maddesinde yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançlarının gerçek usulde tespit olunarak vergilendirileceği” hükme bağlanmıştır. Madde hükmünde, kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin bu kazançları için beyanname vermeyecekleri de açıklanmıştır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesindeki düzenleme de bu hükme paralel olup, buna göre 2021 yılında elde edilen ve gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar tutarına bakılmaksızın beyan edilmeyecek ve başka gelirler nedeniyle verilecek beyannamelere de dahil edilmeyecektir.

- 2021 yılındaki kazanç ve iratların istisna haddi içinde kalan kısımları da beyan edilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle verilecek beyannamelere de dahil edilmeyecektir. Örneğin 2021 yılı geliri mesken kira gelirlerinden ibaret olan ve tutarı 7.000 TL’yi aşmayan mükelleflerce bu gelir için beyanname verilmeyecek, diğer gelirler nedeniyle verilecek beyannameye de bu gelir dahil edilmeyecektir.

Örnek:

İstanbul’da ikamet eden Bay (E) 2021 takvim yılında gerçekleştirdiği işlemlere ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

1. EA Denetim A.Ş.de yeminli mali müşavir olarak görev yapan mükellef bu işinden dolayı brüt 600.000 TL gelir elde etmiştir.

2. Yeminli Mali Müşavirlik Sınav Komisyonu üyesi sıfatıyla mükellefe TESMER tarafından brüt 60.000 TL ödeme yapılmıştır.

3. Mükellef 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL’ye endeksli devlet tahvilinden 40.000 TL, 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen dövize endeksli devlet tahvilinden 5.000 TL ve 19.09.2011 tarihinde ihraç edilen devlet tahvilinden 10.000 TL faiz geliri elde etmiştir.

4. Mükellef 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen eurobondlardan 2.000 TL, 17.05.2013 tarihinde ihraç edilen eurobondlardan ise 3.000 TL faiz geliri elde etmiştir.

5. Mükellef sahibi olduğu gayrimenkulünü X A.Ş. firmasına işyeri olarak kiralaması neticesinde 15.000 TL brüt gelir elde etmiştir.

Mükellefin gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının tespitinde götürü gider usulünü seçtiği kabul edilecektir.

1.madde kapsamında tevkif edilen vergi 189.890 TL, 2. madde kapsamında tevkif edilen vergi 11.290 TL’dir.

Yeniden değerleme oranı %36,20

Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı % 16,64

Çözüm:

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde ücretin tanımı, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak, 65’inci maddesinde serbest meslek faaliyetin tanımı ise sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır.

Serbest meslek kazancını ücret gelirinden ayıran en önemli husus ücret geliri kapsamında yapılan faaliyet başkasının nam ve hesabına yapılırken, serbest meslek kazancında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

Bu çerçevede başkasının nam ve hesabına çalışan mükellefin bu faaliyetinden elde ettiği gelir ücret geliri olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

2. GVK’nın 61’inci maddesinin ikinci fıkrasının (3) numaralı bendi gereğince Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret geliri olarak vergilendirilmektedir.

Bu kapsamda Yeminli Mali Müşavirlik Sınav Komisyonu üyesi sıfatıyla TESMER tarafından mükellefe ödenen 60.000 TL ücret geliri olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Öte yandan 7194 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi ile ücret gelirlerinin beyanına ilişkin hükümlerin yer aldığı GVK’nın 86/1-b maddesi yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu yeni düzenlemeye göre birden fazla işverenden ücret almakla birlikte birinci işverenden alınan da dahil olmak üzere ücret gelirlerinin toplamı GVK’nın 103’üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin dördüncü dilimindeki tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması halinde bu gelirler için yıllık beyanname verilecektir.

Buna göre EA Denetim A.Ş.de yeminli mali müşavir olarak görev yapan mükellefin bu işinden dolayı aldığı 600.000 TL ile Yeminli Mali Müşavirlik Sınav Komisyonu üyesi sıfatıyla TESMER’den alınan 60.000 TL’nin toplamı 650.000 TL’yi aştığı için ücret gelirlerinin toplamı olan 660.000 TL’nin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

3. Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendi gereğine her nevi tahvilden sağlanan gelirler menkul sermaye iradı olarak vergilendirilmektedir.

Tahvillerden elde edilen gelirlerin beyanında özellikli durumlar mevcut olup söz konusu durumlara aşağıda yer verilmiştir.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL’ye endeksli devlet tahvili;

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinin (9) numaralı fıkrası uyarınca, 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen devlet tahvilleri ve Hazine Bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulmasından sağlanan dönemsel getirilerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli olan hükümler uygulanacaktır.(2)

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin tam mükellefler tarafından elde tutulması dolayısıyla 2021 takvim yılında elde edilen gelirlere Gelir Vergisi Kanunu’nun 76’ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer verilen indirim oranının uygulanması sonucu bulunacak tutarın mezkûr Kanun’un 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan 53.000 TL tutarındaki beyan sınırını aşması durumunda beyanname verilecektir. (Nitekim bu gelirler GVK’nın 94’üncü maddesi gereğince % 0 oranında tevkifata tabi tutulmaktadır.) Diğer taraftan indirim oranı dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmayacaktır.

İndirim oranı; 213 sayılı Kanuna göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, aynı dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle tespit edilmekte olup 213 sayılı Kanun hükümlerine göre 2021 yılı için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranı % 36,20’dir. Bu dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı ise % 16,64’tür. Buna göre, 2021 yılında elde edilen bir kısım menkul sermaye iradının beyanında uygulanacak indirim oranı (%36,20 / %16,64=) % 2,17 olmaktadır.

Bu oranlar dikkate alındığında, 2021 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı birden büyük çıkmaktadır.

Bu kapsamda, 2021 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve 193 sayılı Kanunun 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim oranının birden büyük olması dolayısıyla beyan edilmeyecektir.

Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının ve ticari işletmelere dahil kazanç ve iratların beyanında indirim oranı uygulanmamaktadır.

193 sayılı Kanunun geçici 67’nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, anılan Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları 1/1/2006 tarihinden itibaren nihai olarak tevkifat yoluyla vergilendirilmekte olup bu gelirlerin beyanı ve bu gelirlere indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen dövize endeksli devlet tahvili

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması sebebiyle sağlanan gelirlere 01.012006 tarihinden önceki hükümler uygulanacaktır.

Mükellef tarafından sahip olunan devlet tahvili dövize endeksli olduğundan GVK’nın Mülga 76’ncı maddesinde belirtilen indirim oranı uygulanmayacaktır.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen dövize endeksli devlet tahvilinden elde edilen 5.000 TL gelir, vergiye tabi gelir toplamının 53.000 TL’yi aşması halinde beyan edilecektir. (Nitekim bu gelirler GVK’nın 94’üncü maddesi gereğince % 0 oranında tevkifata tabi tutulmaktadır.)

01.01.2006 tarihinden sonra ihraç devlet tahvili;

01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvilleri ve Hazine Bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulmasından sağlanan dönemsel getiriler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca %10 oranında vergi tevkifatı yapılacaktır. Vergi tevkifatı yapılan söz konusu gelirler mezkûr kanunun geçici 67’nci maddesinin (7) numaralı fıkrasına göre beyan edilmeyecektir.

4.  Eurobondlardan elde edilen faiz gelirlerine Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinin (2) numaralı fıkrasında yer alan parantez içi hüküm gereği vergi tevkifatı yapılmamaktadır. Diğer taraftan mezkûr Kanunun 76’ncı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca indirim oranı dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmayacaktır.

Bu açıdan bakıldığında eurobond faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde hem geçici 67 hem de 76’ncı madde hükmünün uygulanamadığı bu nedenle bu gelirlerin vergilendirilmesinde ihraç tarihinin bir öneminin bulunmadığı ortaya çıkacaktır.

Buna göre 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen eurobondlardan elde edilen 2.000 TL ile 17.05.2013 tarihinde ihraç edilen eurobondlardan elde edilen 3.000 TL faiz geliri vergiye tabi gelir toplamının 53.000 TL’yi aşması halinde beyan edilecektir. (Nitekim bu gelirler GVK’nın 94’üncü maddesi gereğince % 0 oranında tevkifata tabi tutulmaktadır.)

5.  Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesi gereğince, aynı maddede bentler halinde sayılan mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilmektedir.

Mükellef sahibi olduğu taşınmazı işyeri olarak kiraya vermesi neticesinde elde ettiği gelir gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilecek olup GVK’nın 94’üncü maddesi gereğince ödemeyi yapan X A.Ş. %20 tevkifat yaptıktan sonra kalan tutarları mükellefe gönderecektir.

GVK’nın 86/1-c maddesi gereğince tevkifata tabi tutulan gayrimenkul sermaye iradı vergiye tabi gelir toplamının 53.000 TL’yi aşması halinde beyan edilecektir.

Mükellef götürü gider yöntemini tercih ettiği için gayrimenkul sermaye iradının beyan edilmesi halinde beyannameye aktarılması gereken tutar 15.000 x 0,85 =12.750 TL olacaktır.

Vergiye Tabi Gelir Toplamı

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Toplama Yapılmayan Haller” başlıklı 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) alt bendi aşağıdaki gibidir;

“c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye’de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları”

Söz konusu Kanun hükmüne göre vergiye tabi gelir toplamı 2021 yılı için 53.000 TL’yi aşmaması halinde tevkifata tabi tutulan gayrimenkul ve menkul sermaye iratları beyan edilmeyecektir. Buna göre vergiye tabi gelir toplamı hesaplanırken;

16 No’lu Gelir Vergisi Sirküleri gereğince gayrimenkul sermaye iratları giderler düşülmeden önceki tutarlar toplama dahil edilecektir.

311 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği gereğince beyan edilecek ücretler toplama dahil edilmeyecektir.

Buna göre vergiye tabi gelir toplamı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.

01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen TL’ye endeksli devlet tahvili	0,00 TL
01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen dövize endeksli devlet tahvili	5.000 TL
01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen eurobondlar	2.000 TL
17.05.2013 tarihinde ihraç edilen eurobondlar	3.000 TL
İş yeri kira geliri	15.000 TL
Toplam	25.000 TL

Buna göre vergiye tabi gelir toplamı 53.000 TL’yi aşmadığından yukarıda yer alan tabloda belirtilen iratlar beyan edilmeyecektir. Mükellef 1. ve 2. madde kapsamında elde ettiği 660.000 TL ücret geliri için yıllık beyanname verecektir.

 

Gelir Vergisi Beyannamesi hakkında daha fazla bilgi, makale ve  2022 yılı Gelir Vergisi  Beyanname Rehberini içeren Maliye Postası'nın Mart sayısı için tıklayın.

Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza cevap almak; uygulamaya yönelik  makaleleri , yargı kararları,genelgeleri ve özelgeleri düzenli olarak takip etmek  için siz de abonemiz olun. 

Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Maliye Postası Dergilerini incelemek  için  tıklayın.

Abonelerin soruları ve Maliye Postası'nın yanıtlarından bazılarını incelemek için tıklayın.