Beyanname verme süresi içinde 2022 takvim yılı kazançlarına ait beyannamenin verilmemesi durumunda, mükelleflere özel usulsüzlük cezası ile tahakkuk ettirilmeyen vergi için ayrıca vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanacaktır.

Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, hiçbir hadle sınırlı kalmaksızın 2022 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini e-Beyanname düzenleme programı kullanarak (ebeyanname.gib.gov.tr) adresi üzerinden elektronik ortamda tarha yetkili vergi dairesine gönderecekler.

Bunun dışında, kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirleri olan mükellefler ise, elektronik ortamda İnteraktif Vergi Dairesinde yer alan hazır beyan sistemi kullanılarak vergi dairesine gitmeden beyannamelerini verebileceklerdir. Bu  mükellefler, beyannamelerini elden de verebilecekleri gibi isterlerse posta yoluyla da gönderebilirler.

Beyannamenin taahhütlü posta ile gönderilmesi halinde, beyannamenin postaya verildiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir. Beyannamenin adi posta ile gönderilmesi halinde ise beyannamenin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir.

Beyan edilmesi gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanarak beyan edilmesi zorunludur.  Birden fazla unsurdan oluşan gelirlerden hangilerinin beyannameye dâhil edilip, hangilerinin dâhil edilmeyeceğine dair açıklamalara Maliye Postası Dergisinin Mart sayısında ayrıntılı olarak yer verilmiştir.  

VERGİYE TABİ GELİR UNSURLARI YANINDA AYRICA ŞU GELİRLER DE GELİR UNSURU OLARAK VERGİLENDİRİLİR
1- ÜRETİM DESTEĞİ
Resmi kuruluşlar tarafından ticari veya zirai işletmelere, belirli kurallara göre karşılıksız olarak ve borç niteliği taşımayan nakdi yardımlar da yapılmaktadır. Bu yardımlar,
- İşletmenin korunması,
- İhracatı teşvik,
- Hükümet politikasına uyma zorunluluğu
- İşletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan mali yardımlar
- Sübvansiyonlar
- Devletçe bazı malları vergi, resim ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yapılan yardımlar
- Vergi iadeleri
- Vade farkları
- Fiyat istikrar destekleme primi
Yukarıda yazılı unsurlarda gelir olarak vergiye tabi tutulur (Bakınız TEK DÜZEN HESAP PLANI NO:602)
2- SÜBVANSİYONLAR
Kamu veya diğer resmi kuruluşlar tarafından yapılan ve geri dönüşümü olmayan destekler de gelirin bir unsuru olarak vergiye tabi tutulur. Bu gelirler şunlardır.
- Vergi iadeleri (Devletin istisna ettiği mallara ait vergi iadeleri)
- İhracatla ilgili fiyat istikrar primi,
- %5’lik SSK primine ait Hazine desteği,
- Teşvik amaçlı SSK prim desteği,
Bu desteklerin hepsi işletme bünyesinde oluşan kazanç niteliğindedir ve bu nedenle gelir unsurları kabul edilerek yıllık beyana tabi tutularak vergilendirilir.
3- SERMAYE DESTEĞİ
Sermaye desteği ticari işletmenin faaliyetini kolaylaştırmak, üretimini artırmak, istihdam sağlamak ve işletmenin aktivitelerini geliştirmek için resmi kuruluşlarca yapılan destek olup, gelir niteliği taşımadığı için vergi konusuna girmez.
Ancak Gelir desteği ile sermaye desteğinin net olarak tanımlanması, desteği sağlayan resmi kuruluşlardan yazılı bilgi ve özelge alarak vergileme konusuna giren destekler ile vergileme konusuna girmeyenlerin kesin olarak tespiti gerekmektedir, aksi halde vergi ziyaına sebebiyet verilmesi ihtimali mevcuttur.
4- SİGORTA TAZMİNATI
Aktif kıymetlerin, herhangi bir nedenden dolayı zarar görmesi halinde bu zararın sigorta şirketlerinden karşılanması gelir niteliği anlamını taşır.
Zarar gören veya pert haline düşen aktif kıymetler bunların kayıtlı değerleri üzerinden tamamen gider yazılarak aktifler arasından çıkarılır. Buna karşılık, bu kıymetler için sigorta şirketlerinden alınan sigorta tazminatları da bu kez gelir yazılır.
5- AMORTİSMANA TABİ MALLARIN SATIŞ KARI
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kar veya zarar hesabına geçirilir.
Şu kadar ki, bu kıymetlerin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri bulunur ve bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satış karı, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir.
Öte yandan yeni değerlerin iktisabında kullanılan kar, yeni değerler üzerinden ayrılacak amortismanlara mahsup edilir, arta kalan değer olması halinde bu değer üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilir. (VUK md 328)
6- AMORTİSMANA TABİ MALLARIN SİGORTA TAZMİNATI
Yangın, sel, deprem, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait sigorta tazminatı, bunların net bilanço değerinden fazla veya eksik olması halinde bu fark kar veya zarar hesabına geçirilir.
Şu kadar ki alınan sigorta tazminatı ziyaa uğrayan malların yenilenmesi işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu taktirde fazlası, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta üç yıl süre ile tutulur. bu süre içinde kullanılmamış tazminat farkı kara eklenir.
Alınan tazminat fazlası yeni değer üzerinden ayrılacak amortismana mahsup edilir.

Yukarıda (6) bent haline yazılı unsurlar da gelir kavramı kapsamında değerlendirip gelir vergisine tabi tutulur.

 Faaliyet dönemi zararla kapanmış ise bu zarar aynen beyan edilir, buna rağmen kar beyan edilmez, eğer zarar var iken kar beyan edilir ise bu kar üzerinden vergi salınır, zira mükellefler beyanına bağlıdır. (VUK md. 378)

Zarar mevcut iken bu zarar beyana dahil edilmez, buna rağmen kar beyan edilir ise, bu kez zarar ileriki yılların karından indirilmez.

MÜKELLEFLER BEYAN ETTİKLERİ MATRAHLARA VE BU MATRAHLAR ÜZERİNDEN SALINAN VERGİYE KARŞI DAVA AÇAMAZLAR
Mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden salınan vergilere karşı dava açamazlar.
Ancak, İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinin 4. fıkrasına göre “İHTİRAZİ KAYITLA” verilen beyanname üzerinden salınan vergiye karşı mükellefler tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde dava açabilirler.

Beyannameye Dahil Edilecek Gelirler (GVK Md.85 )
Bir gerçek kişinin gelirinin, birden fazla gelir unsurundan oluşması mümkündür. Bu durumda hangi gelirlerin beyannameye dâhil edileceğine dair açıklamalar aşağıdaki gibidir.
Aşağıdaki gelirler için yıllık beyanname verilecektir;
- Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazançlar,
- Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar,
- Serbest meslek kazançları,(2)
- Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler, (3)
- 25.000 TL’yi aşan değer artış kazançları,
- 58.000 TL’yi aşan arizi kazançlar,
- 9.500 TL’yi aşan konut kira gelirleri,
- Toplamı 70.000 TL’yi aşan Türkiye’de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,
Gelir Vergisi mükellefi, ticari ve gerçek usulde tespit edilen zirai kazançlar ile serbest meslek kazançları ile ilgili olarak bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname vermek zorundadırlar.

Beyannameye Dahil Edilmeyecek Gelirler
Ticari kazanç, gerçek usulde tespit edilen zirai kazanç ve serbest meslek kazançları ile ilgili olarak, bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Ancak 2022 takvim yılına ilişkin olarak beyan edilmeyecek veya beyanname verilse dahi beyannamede yer almayacak gelirler şunlardır.
- Stopaj yoluyla vergilendirilmiş ücretlerden; Tek işverenden alınan 2022 yılı için safi ücretin (Kümülatif Gelir Vergisi Matrahının) 880.000 TL’yi aşmayan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde bütün işverenlerden elde edilen ücret gelirlerinin (safi ücretler toplamının) 880.000 TL’yi aşmayan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 2022 yılı için 70.000 TL’yi aşmayan ücretler
- Stopaj yoluyla vergilendirilmiş menkul sermaye iratları
- Sermaye şirketlerinden alınan bazı kâr payları (Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançların dağıtımı halinde gerçek kişilerce elde edilen kâr payları beyana tabi değildir. Öte yandan kurumların kârlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri sermaye artırımları sonucu gerçek kişi ortakların yeni hisse senedi edinimleri de kâr dağıtımı sayılmamaktadır. (GVK Geç.Md.62)
- Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2022 yılı için 3.800 TL’yi aşmayan tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için de yıllık beyanname verilmeyecek, bu gelirler diğer gelirler için verilecek beyannameye de dahil edilmeyecektir.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 53. maddesinde; “çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançların, stopaj yoluyla vergilendirileceği, kanunun 54. maddesinde yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançlarının gerçek usulde tespit olunarak vergilendirileceği” hükme bağlanmıştır. Madde hükmünde, kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin bu kazançları için beyanname vermeyecekleri de açıklanmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesindeki düzenleme de bu hükme paralel olup, buna göre 2022 yılında elde edilen ve gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar tutarına bakılmaksızın beyan edilmeyecek ve başka gelirler nedeniyle verilecek beyannamelere de dahil edilmeyecektir.
- 2022 yılındaki kazanç ve iratların istisna haddi içinde kalan kısımları da beyan edilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle verilecek beyannamelere de dahil edilmeyecektir. Örneğin 2022 yılı geliri mesken kira gelirlerinden ibaret olan ve tutarı 9.500 TL’yi aşmayan mükelleflerce bu gelir için beyanname verilmeyecek, diğer gelirler nedeniyle verilecek beyannameye de bu gelir dahil edilmeyecektir.

Gelir Vergisi Beyannamesi hakkında daha fazla bilgi, makale ve  2023 yılı Gelir Vergisi  Beyanname Rehberini içeren Maliye Postası'nın Mart sayısı için tıklayın.

Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza cevap almak; uygulamaya yönelik  makaleleri , yargı kararları,genelgeleri ve özelgeleri düzenli olarak takip etmek  için siz de abonemiz olun. 

Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Maliye Postası Dergilerini incelemek  için  tıklayın.

Abonelerin soruları ve Maliye Postası'nın yanıtlarından bazılarını incelemek için tıklayın.