Özkan AYKAR

1. GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 2’nci maddesinde, gelire giren kazanç ve iratların; ticari, zirai ve serbest meslek kazançları, gayrimenkul ve menkul iratları ile diğer kazanç ve iratlardan oluştuğu açıklanmıştır. Gelir vergisi, mükelleflerin söz konusu maddede sayılan bir yıllık dönem içinde elde ettikleri gelir unsurlarından alınmaktadır.

Gelir vergisi mükellefleri tarafından 2020 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesi, 2021 yılının Mart ayında elektronik ortamda beyan edilecek olup, çıkan vergiler ise 2 eşit taksitte ödenecektir.

Bu yazımızda, 2020 takvim yılında elde edilen ve birden fazla gelir unsurundan oluşan gelirlerin hangilerinin beyannameye dâhil edilip, hangilerinin dâhil edilmeyeceğine dair açıklamaların yanında, beyan edilecek gelirlerin vergilendirilmesine yönelik örnek uygulamalara yer verilecektir.

2. 2020 YILI GELİR VERGİSİ BEYANINA YÖNELİK AÇIKLAMALAR

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda sayılan gelir unsurlarından bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratlar, aksine hüküm olmadıkça mükellefler tarafından yıllık beyanname ile beyan edilir.

Yıllık gelir vergisi beyannamesi, mükellefin ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesine verilir. Ancak işyerleri bulunan mükellefler ise beyanlarını, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kaydı yapılan (işyerlerinin bulunduğu) yerin vergi dairesine vereceklerdir.

Gerçek usulde vergilendirilen mükellefler gelirlerini, 2021 yılının Mart ayında beyan edeceklerdir. Beyannamede çıkan vergiler ise 2 eşit taksitte ödenebilecektir. Ödemeye ilişkin birinci taksitin son günü 31.03.2021 tarihi olup, ikinci taksitinin son günü ise 02.08.2021 tarihidir.

Toplam kazancı içinde % 75 ve daha yüksek nispette zirai kazançları olanlar; mart ayında verecekleri gelir vergisi beyannamesinde hesaplanan vergiyi, kasım ve aralık aylarında 2 eşit taksitte ödeyebileceklerdir. (1)

Beyanname verme süresi içinde 2020 takvim yılı kazançlarına ait beyannamenin verilmemesi durumunda, mükelleflere özel usulsüzlük cezası ile tahakkuk ettirilmeyen vergi için ayrıca vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanacaktır.

Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, hiçbir hadle sınırlı kalmaksızın 2020 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini e-Beyanname düzenleme programı kullanarak (ebeyanname.gib.gov.tr) adresi üzerinden elektronik ortamda tarha yetkili vergi dairesine göndereceklerdir.

Bunun dışında, kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirleri olan mükellefler ise, elektronik ortamda (intvrg.gib.gov.tr) internet adresinde yer alan hazır beyan sistemi kullanılarak vergi dairesine gitmeden beyannamelerini verebileceklerdir.

Bu itibarla yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gereken mükellefler, beyannamelerini elden verebilecekleri gibi isterlerse posta yoluyla da gönderebilirler.

Beyannamenin taahhütlü posta ile gönderilmesi halinde, beyannamenin postaya verildiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir. Beyannamenin adi posta ile gönderilmesi halinde ise beyannamenin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir.

Beyan edilmesi gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanarak beyan edilmesi zorunlu olup, birden fazla unsurdan oluşan gelirlerden hangilerinin beyannameye dâhil edilip, hangilerinin dâhil edilmeyeceğine dair açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.

2.1. Beyannameye Dahil Edilecek Gelirler

Bir gerçek kişinin gelirinin, birden fazla gelir unsurundan oluşması mümkündür. Bu durumda hangi gelirlerin beyannameye dâhil edileceğine dair açıklamalar aşağıdaki gibidir.

Aşağıdaki gelirler için yıllık beyanname verilecektir;

- Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazançlar,

- Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar,

- Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar,

- Serbest meslek kazançları,

- Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler (Diğer ücretler hariç),

- Tek işverenden alınan 2020 yılı için safi ücretin (kümülatif Gelir Vergisi Matrahının) 600.000 TL’yi aşan; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde bütün işverenlerden elde edilen ücret gelirlerinin (safi ücretler toplamının) 600.000 TL’yi aşan ücretler; birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 2020 yılı için 49.000 TL’yi aşan ücretler,

- 18.000-TL’yi aşan değer artış kazançları,

- 40.000-TL’yi aşan arızi kazançlar,

- 6.600 TL’nı aşan konut kira gelirleri,

- Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve toplamı 49.000 TL’yi aşan gayrimenkul sermaye iratları

- 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet tahvili ve hazine bonoları faiz gelirleri ile alım satım kazançları (49.000 TL istisna tutarını aşan değer artış kazançları)

- Eurobond faiz geliri ile alım satımı kazancı,

Ticari kazanç, gerçek usulde tespit edilen zirai kazanç ve serbest meslek kazançları ile ilgili olarak bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.

2.2. Beyannameye Dahil Edilmeyecek Gelirler