Aşağıda yazılı defterlerin Vergi Usul Kanununda yer alan esaslara göre tasdik ettirilmesi mecburidir.

1-Yevmiye ve envanter defteri

2-İşletme defteri

3-Çiftçi işletme defteri

4-Nakliyat  vergi defteri

5-Yabancı nakliyat kurumları hasılat defteri

6-Serbest meslek kazanç defteri

Bu defterlerin kullanılmadan önce tasdiki mecburidir. (VUK md. 220) 

Ayrıca Türk Ticaret Kanunu’nun 64. Maddesine göre aşağıdaki defterler de tasdik ettirilir:

Türk Ticaret Kanununun 64 üncü maddesine göre aşağıdaki defterleri de tutmak ve tasdik ettirmek zorundadır.

1-Yevmiye Defteri,

2- Envanter Defteri,

3- Defteri Kebir.

Yukarıda yazılı defterlere ek olarak anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri, limited şirketler de pay defteri ve genel kurul toplantı ve  müzakere defteri tutmak zorundadır. (Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ 19.12.2012 tarih ve 28502 sayılı R.G.)  Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. 

A.Ş.lerin damga vergisi mükellefiyeti 32 ve 43 no.lu damga vergisi tebliğleri ile öngörülmüş ve 20 no.lu Damga vergisi tebliği ile de damga vergisi defterine ilişkin esaslar düzenlenmiştir. Tebliğde belirtildiği üzere, A.Ş.ler tarafından damga vergisi defteri V.U.K. md. 221 e göre, Aralık ayı içinde tasdik ettirilir.   

Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış onayları kuruluş sırasında kullanılmaya başlanmadan önce, izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları ise, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayında önceki ayın son gününe kadar noter tarafından yapılır. Yani bir önceki yılın Aralık ayında.

Yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ile yönetim kurulu karar defterinin açılış onaylarının her hesap dönemi için yapılması zorunludur. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakerenin yeterli yaprakları bulunmak kaydı ile izleyen hesap döneminde de açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.

Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolması nedeniyle veya başka sebeplerden ortadan kalkması  örneğin yangın, sel basması, çalınması gibi sebeplerden ortadan kalkması halinde defterler kullanılmaya başlanmadan önce onaylatılması zorunludur. 

Vergi Usul Kanununa göre yevmiye defteri ya bilanço esasına ya da işletme hesabı esasına göre tutulur. Hangi esasa göre defter tutulacağı, ilke olacak tacirin 31.12. itibariyle gerçekleşen fiili yıllık ciroları esas alınarak tayin olunur. Buna göre tacirler ya bilanço ya da işletme hesabı esasına göre yevmiye defteri tutarlar. 

Defter tutma hadleri genel olarak hep Aralık ayı sonlarına doğru açıklanmaktadır, örneğin 2023 yılı  hadleri 30.12.2022 tarih ve 32059 sayılı (2.Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ (SIRA NO: 544) ile  açıklanmış ve yukarıdaki gibi belirlenmiştir.

Görüldüğü üzere yılın bitmesine az bir süre kala  defter tutma hadleri ilan edilmiştir. Bu süre içinde defterlerin bilanço esasına göre mi  yoksa işletme hesabına göre mi tasdik ettirileceği ve ona göre tasdik işlemlerinin yerine getirileceği bir hayli zordur.

Tasdik işlemlerinin yetiştirememiş zamanında yapılabilmesi için olanlara biz her yıl VUK md. 414’de yazılı  hükmü esas alarak yol göstermekteyiz defter hadlerini yaklaşık olarak belirlemekteyiz. Zira bu konuda VUK mük. md. 414’de bir hüküm vardır ve bu hüküm şöyledir: 

Bu Kanunda yer alan maktu hadler ile asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan para ile ödenecek ceza miktarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde  hesaplanan makdu had ve miktarların %5 ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. (VUK mük.md. 414)

Bu maddeye göre, biz Aralık 2023 sayımızda 2023 yılına ilişkin hadleri esas alarak, 2023 yılına ait yeniden değerleme oranı uyarınca 2024 yılı hadlerini hesaplamıştık.

Daha sonra Vergi Usul Kanunu'nda yer alan ve 2023 yılında uygulanan  had ve tutarların yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle 2024 yılında uygulanacak had ve tutarlar 30 Aralık 2023 tarihli 2. mükerrer Resmi Gazete'de yayımlanan 556 no.lu VUK Tebliğ ile belirlenmiştir. 

BİLANÇO ESASINDA 2024 YILI HADLERİ 

1- YILLIK HADLER    

Alış Tutarı                          : 1.400.000 TL  

Satış Tutarı (VUK md. 177/1) : 2.000.000 TL  

2- Gayri Safi İş Hasılatı                :    690.000 TL  

3- 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerden birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının   1.400.000 lirayı aşanlar bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır.

Her türlü şirketler bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır. Ancak adi ortaklıklar iştigal nevilerine göre yukarıdaki bentlerde yer alan tutarlar esas alınarak, hangi tutarlara giriyorlarsa, o tutarlar esas alınarak defter tutmaları gerekir.

Kurumlar Vergisi mükellefleri hadler dikkate alınmaksızın bilanço esasına göre defter tutar.

 İhtiyari olarak bilanço defteri tutmak isteyenler, bilanço esasını tercih edenler bilanço esasına göre defter tutarlar. (VUK md. 177)

 Yeni işe başlayan tüccarlar, yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar işletme defteri tutabilir. (VUK md.178) Vergi İdaresi bilanço esasına göre defter tutan mükellefin faaliyetine son verip, kısa bir süre sonra aynı  işe yeniden başlaması halinde   bilanço esasına göre defter tutması gerektiği görüşündedir.

Gelir İdaresi verdiği özelgelerde  iade faturası düzenlenerek geri gönderilen mal bedellerinin de  defter hadlerinin tespitinde ilgili yılın alış toplamına dahil edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

2024 YILINDA e-DEFTER TUTULMASI

 Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi gereken belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu Tebliğ (Sıra No:509) yayımlanmıştır. Tebliğin “IV.1.4. e-Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu” başlıklı bölümüne göre brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı);

2022 yılı 3 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren, e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır. 

e-defter Tebliği no:1 in, 3.2.1 ve 3.2.6 bölümlerine göre yıl içinde e-fatura uygulamasına zorunlu olarak geçen mükelleflerin, takip  eden yıl başından itibaren e-deftere geçmeleri zorunludur.  

Ayrıca Vergi Usul Kanunu Tebliğ (Sıra No:509)’un “IV.1.4. e-Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu” başlıklı bölümünde e-fatura sistemine geçecek mükellefler sektör bazında da yukarıda yazılı hadlerden farklı olarak ayrı ayrı da belirlenmiştir. 

2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı  olan 

1. İnternet ortamında satış yapan mükellefler 

2. Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükellefler 

3. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren otel işletmeleri;

ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren, e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır. e-Fatura sistemine geçme zorunlulukları bulunan diğer sektörler için Vergi Usul Kanunu Tebliğ (Sıra No:509)’un incelenmesi gerekir.

Bu nedenle mükelleflerin  tutacakları defterleri tespit ederken mutlaka Vergi Usul Kanunu Tebliğ (Sıra No:509) ve e-Defter Tebliği no:1 hükümlerini de dikkate almaları gerekir.

Eğer e-fatura sistemine geçilmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu Tebliğ (Sıra No:509) belirlenen hadlerde bir artış yapılmaz ise birkaç sene sonra bütün mükelleflerin e- Fatura ve dolayısı ile e-Defter sistemine geçmeleri gerekecektir ve her sene sonunda ilan edilen defter tutma hadlerinin bir anlamı kalmayacaktır.  Nitekim 2023 yılında brüt satış hasılatı  yukarıda yazılı hadlerin  üzerinde gerçekleşen  mükelleflerin 1 Temmuz 2024  tarihinden itibaren e-Fatura , 1 Ocak  2025  tarihinden itibaren ise ilan edilen defter tutma hadleri ne olursa olsun e-Defter uygulamasına geçmeleri gerekir.

Hadleri 2022 yılında aşmış olan mükelleflerin ise 1 Temmuz 2023  tarihinden itibaren e-Fatura sistemine ; 1 Ocak  2024  tarihinden itibaren ise ilan edilen defter tutma hadleri ne olursa olsun e-Defter uygulamasına geçmeleri gerekir. 

e-Defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayına ait e-Defter beratının alınması açılış onayı, son ayına ait beratın alınması kapanış onayı, diğer aylara ait beratların alınması ise ilgili aylara ait defterlerin noter onayı yerine geçer. 

Halen sadece yevmiye ve büyük defter e-Defter sisteminde tutulmaktadır. Yukarıda yazdığımız tutulması zorunlu olan  ancak  e-Defter sisteminde tutulmayan  diğer defterler ise kağıt ortamında tutulacak  ve tasdik ettirilecektir. 

Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ (SIRA NO: 486)’ya göre  serbest meslek erbabının, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin defter ve kayıtlarını elektronik ortamda Defter ve Beyan sistemi üzerinde tutulmaları gerekmektedir. Defter Beyan Sisteminde tutulan  defterlerin kapanış onayları  ait oldukları takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından elektronik ortamda yapılır.

Maliye Postası garantisiyle 

• En yeni mevzuat değişikliklerini hızlı ,güvenilir ve kolaylıkla takip ederek zaman kazanmak;
• Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza sağlıklı cevaplar almak;
• Uygulamaya yönelik  makaleleri  okumak  için siz de abonemiz olun.

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Abonelerimizin sorularına  verdiğimiz cevapları  okumak  için tıklayın.

Dergimizde yayımlanmış bazı makaleler için tıklayın.