Necati TORUN

1. GİRİŞ
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yapım işi ihaleleri kapsamında sayılan hususlar aşağıdaki gibi uzun bir listedir: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerinin hepsi yapım işi ihalesi kapsamında olup yıllık değeri 200 milyar TL’yi aşan devasa boyutta olan bir alandır.
Tüm bu alımlar vatandaştan toplanan vergilerle oluştuğundan yani öz olarak kamu kaynağına ilişkin olunca Kanun koyucu da her kişinin ihalelere katılmasını engellememek ancak nitelikli olan gerçek veya tüzel kişilerin ihaleye katılmasını sağlayabilmek amacıyla bu Kanun ve ihale uygulama yönetmeliğinde bazı kriterlere yer vermiştir. Yapım işleri ihale uygulama yönetmeliğinde de idarelere isteklilerden istenilebilecek olan belgeler ayrıntıları ile belirlenmiştir. Bazen bir ruhsat bazen bir bilgi bu duğrultuda istenebilmektedir.
Son zamanlarda yapım işi ihalelerinde istenilmeye başlanan Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBİS) kayıt belgesine ilişkin açıklamalarımız makalemizin konusunu teşkil edecektir.

2. YAPI MÜTEAHHİTLİĞİ BİLİŞİM SİSTEMİ (YAMBİS) HAKKINDA KISA BİR BİLGİ
Ülkemizde yapı müteahhitliği hizmeti verebilmek için gereken asgari şartlar belirlenmemiştir. Bu alandaki boşluğu doldurmak amacıyla “İmar Kanunu ile mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair 5940 sayılı Kanun” ile bu hususa ilişkin düzenlemeler için önemli bir adım atılmıştır. Bahsi geçen kanuna dayanılarak hazırlanan “Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik” Resmi Gazete’ nin 16/12/2010 tarih ve 27787 sayısında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmelik kapsamında oluşturulan Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBIS) ile yapı ruhsatına tabi inşaat yapan inşaat ve tesisat müteahhitlerinin kayıt altına alınacağı ve İmar Kanunu kapsamında kusurlu işlem yapan müteahhitlerin ülke çapında faaliyetlerinin durdurulabileceği Müteahhitlik Bilgi Sistemi Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca devreye alınmıştır.
Bu düzenlemeler ile yapı ruhsatına tabi inşaat yapan yapı müteahhitlerinin kayıtları tutularak denetlenmesi amaçlanmakta; yapı müteahhitliğinin, yeterliliği haiz olanların yapabileceği bir sektör haline getirilmesi hedeflenmektedir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca: 3194 sayılı imar Kanunu’ nun 28 42 ve 44 üncü maddelerini değiştiren 5940 sayılı Kanuna dayanılarak çıkartılan, 16 Aralık 2010 tarih ve 27767 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik” gereği inşaat ve tesisat işlerinde yapım taahhüdü üstlenen müteahhitlerin 01 Ocak 2012 tarihinden itibaren Yetki Belgesi Numarası almaları zorunluluğu getirilmiştir.
Yapı Ruhsatı düzenlemeye yetkili idareler, kedilerine yapı ruhsatı almak üzere başvuran geçici veya gerçek kişi yapı müteahhitlerini T.C. Kimlik Numaralarıyla, tüzel kişi yapı müteahhitlerini vergi numaralarıyla, ortaklıklarda da ortaklığa ait vergi numaralarıyla yetki belgesi numarasını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBİS) veri tabanından sorgulayarak, sorgulanan yetki belgesi numarasının aktif olması halinde yapı ruhsatın ilgili hanesine aktaracak ve ruhsat düzenlenmesini sağlamaktadırlar.

3. KAMU İHALE MEVZUATINDA YAMBİS KAYDI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER