Kenan AKBULUT

1. Giriş
“Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesabı”, hesap açılışı sırasında sunulan faiz oranı ile getiri sağlamakta, vade boyunca olası kur hareketlerine karşı yatırımcıların birikimlerini korumaktadır. Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesabında, vade sonundaki faiz oranı getirisi, döviz kurundaki artış oranından düşük ise ilgili hesaba döviz kurundaki artış yansıtılmaktadır. 11.01.2022 tarihinde yurtiçi yerleşik tüzel kişiler, döviz tevdiat hesapları, döviz cinsinden katılım fonları ve altın hesaplarının TL vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüşmesi halinde sağlanacak desteğe ilişkin esasları düzenleyen tebliğ kapsamına alınmıştır. Mevduat ve katılım bankalarında yurtiçi yerleşik tüzel kişiler için açılacak TL vadeli mevduat ve katılma hesabı 6 ay veya 1 yıl vadeli olacağı şeklinde karar alınmış ve sonrasında söz konusu hesaplara 3 aylık vade seçeneği de eklenmiştir.
Bu çalışmanın konusunu yurtiçi yerleşik tüzel kişilerin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı para hesaplarına ilişkin 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ait kur farkı gelirlerinin kurumlar vergisinden istisna edilip edilmeyeceği hususu oluşturmaktadır.
2. Kur Korumalı Mevduat Sistemi
Ülkemizde mevduatın güvence altına alınması çok eskilere dayanmaktadır. 1933 yılında ilk çıkarılan 2243 sayılı Mevduatı Koruma Kanunuyla güvence altına alınmıştır. Amaç tasarruf mevduatı sahiplerinin bankanın diğer alacaklılarına karşı ayrıcalıklı bir şekilde yazılı hale getirmek adına çıkan bir kanundur. 1936 yılında ise Bankalar Kanunuyla bu mevduatların ne kadarı imtiyazlı kabul edildiği belirlenmiştir. Bu oran % 40 olarak belirlenmiştir. 1983 yılında da kanun hükmünde kararname çıkarılarak Tasarruf Mevduatı sigorta fonu adı altında bir fon kurulmuştur. 1986 yılında ise sigortaya tabi olacak tasarruf mevduatı miktarında değişiklikler yapılmış, sadece Türkiye’deki mevduat sahibi kişilerin tasarruf mevduatı hesaplarının anaparaları sigorta altına alınmıştır. 2003 yılında ise tasarruf mevduatının tamamına sigorta kapsamına alınması iptal edilmiştir. Dolayısıyla, tam garanti kapsamı 2004 yılında resmen kaldırılmıştır.(1)
21 Aralık 2021 tarih, 31696 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)” yayımlanmıştır. Merkez Bankası anılan Tebliğ ile Hazine’nin kur korumalı mevduat ürünü benzeri bir uygulamayı yurt içi gerçek kişi hesaplarına yönelik olarak, 20.12.2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesaplarının hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecek hesaplar için uygulamaya almıştır. Buradaki nihai amaç tasarruf sahiplerinin TL’ye yönlendirilmesi ve mevcut dövizlerin TCMB’ye aktarılmasıdır.
11 Ocak 2022’den itibaren bu imkân Türkiye’de yerleşik tüzel kişilere de açılmıştır. Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin 20.12.2021 tarihinde, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 31.12.2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyelerinin Türk lirası (TL) mevduat veya katılma hesabına dönüştürülmesi halinde Merkez Bankasınca defalık kur desteği uygulanması karara bağlanmış ve yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli; yurt içi yerleşik tüzel kişiler için ise 6 ay veya 1 yıl vadeli TL mevduat veya katılma hesabı açılabileceği belirtilmiştir. Ardından 07 Mart 2022 tarihli ve 31771 sayılı Resmî Gazete’ de tüzel kişilere 3 ay vadeli döviz ve altın dönüşümlü Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açabilmelerine imkân sağlanması ve kur korumalı mevduat hesaplarının vade sonunda yenilenebilmesine yönelik Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’na yetki verilmesi hakkında “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/9)” yayımlanmıştır. Ayrıca, eski düzenlemeye göre kur korumalı/fiyat korumalı vadeli hesaplara sağlanan desteklerden bir defa yararlanılabiliyorken, söz konusu düzenleme ile bahse konu vadeli hesapların vade sonunda aynı desteklerden yeniden yararlanabilecek şekilde vadelerinin yenilenmesinin mümkün olabileceği belirtilmiştir.
Devam eden süreçte, kur korumalı mevduat sisteminde yapılan değişiklikle, tüzel kişilerin 31 Aralık 2021 - 30 Eylül 2022 arasındaki herhangi bir tarihte döviz hesabını Türk Lirası’na çevirebileceği karara bağlanmıştır. Resmi Gazetede yayımlanan düzenlemeyle; Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin bankalardaki, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 31.12.2021 ile 30.9.2022 tarihleri arasındaki herhangi bir tarihte bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilebileceği hüküm altına alınmıştır.
3. Kur Korumalı Mevduat Hesaplarından Elde Edilen Kur Farkı Gelirlerinde Kurum Kazancı İstisnası