Ahmet ARSLAN

Kamu ihaleleri kamu kaynağının kullanımı ile ilgili olduğundan kamu ihalelerine katılacaklarda belli bir ekonomik ve mali yeterlilik ile mesleki ve teknik yeterlilik aranmaktadır.
İhaleye katılacakların mesleki ve teknik yeterliliğini ölçmek için kullanılan kriterlerin başında iş deneyimi gelmektedir.
Kamu ihalelerinde kural; ihaleye katılacakların belli bir iş deneyimine (mal ve hizmet alımlarında geçmiş son 5 yıl içinde, yapım işlerinde ise geçmiş son 15 yıl içinde) sahip bulunmaları olmakla birlikte bazı kamu ihaleleri ve alımlarında ihale katılacaklarda iş deneyimi istenmesi zorunlu olmayıp, bazılarında ise iş deneyimi istenmesi yasal olarak mümkün değildir.
Öte yandan, iş deneyimi genellikle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ihalelerinde istenmekte olup, 2886 sayılı Kanuna göre yapılan ihalelerde örneğin taşınır veya taşınmaz mal satışlarında kural olarak iş deneyimi şartı aranmaz.
Bu makalemizde iş deneyim belgesi olmayan kişilerin kamu ihaleleri ve alımlarına katılıp katılamayacakları hususu ilgili mevzuat hükümleri ışığında irdelenecektir.

1. Doğrudan Temin Yoluyla Yapılan Alımlar İle 4734 Sayılı Kanununun 3. Maddesinde Sayılan (“İstisnalar” Kapsamında Yapılan) Alımlar

Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar ile 4734 sayılı Kanununun 3. maddesinde sayılan alımlar (İstisnalar kapsamında yapılan alımlar) ihale yoluyla yapılan alımlar olmayıp, söz konusu usuller kapsamında yapılan alımlarda alıma katılacak isteklilerde iş deneyimi arama zorunluluğu bulunmamaktadır.
Nitekim, Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılacak Alımlara İlişkin Tebliğ’in “Alımlara ilişkin uygulama esasları” başlıklı 4’üncü maddesinin 3’üncü bendinde;
“Alımlar; ilan/duyuru yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarının aranması zorunluluğu bulunmaksızın, harcama yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak gerçekleştirilebilir. Fiyat araştırması, kısmen veya tamamen elektronik ortamda yapılabilir.”
şeklinde hüküm bulunmaktadır.
Bununla birlikte, alımı yapan idarenin iş deneyimi şartını koyması halinde isteklilerin konulan şartı karşılaması zorunluluğu bulunmaktadır.

2. Mal Alımı İhalelerinde
Mal alımı ihalelerinde kural olarak iş deneyimi aranmakla birlikte, Kamu İhale Genel Tebliğine göre, belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti 4734 Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarına (2024 yılı için 2.491.384 TL) eşit ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde, iş deneyim belgesi istenemez. Ancak yaklaşık maliyeti bu tutarın üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık usulüyle yapılan ihaleler ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın belli istekliler arasında yapılan ihalelerde ise iş deneyimini gösteren belgelerin istenip istenmeyeceği idarenin takdirinde bulunmaktadır.

3. Hizmet Alımı İhalelerinde
Kamu İhale Genel Tebliğine göre, yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının (2024 yılı için 2.491.384 TL) altında kalan hizmet alımı ihaleleri ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın taşımalı ilköğretim kapsamında yapılan öğrenci taşıma işleri ve sigortacılık hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunlu değildir, idarelerin takdirindedir. Ancak, yaklaşık maliyeti yukarıda belirtilen tutarın üzerindeki hizmet alımı ihalelerinde ise iş deneyimi istenilmesi zorunludur.
Ayrıca, hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilecek danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunludur.

4. Yapım İşleri İhalelerinde