Hilmi Bahadır BARÇIN

GİRİŞ:

Kamu ihaleleri, gerek piyasa büyüklüğü gerekse de sürekli değişen mevzuatıyla ülkemizde gündemden düşmeyen bir alandır. Kamu ihalelerine katılanlar için sağlamaları gereken kurallar 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili ihale uygulama yönetmeliklerinde bulunmaktadır.
İhale süreçlerinde bir çok alanda itiraz edilen husus bulunmakla birlikte ihale sürecinin ilk aşaması olan yaklaşık maliyete de sıklıkla itiraz edilmektedir.
Yaklaşık maliyete yönelik itirazların ne zaman başlayacağı konusunda Kamu İhale Kurumu ile yargı kurumları arasında yaşanan tartışma ve bu tartışmanın sonucu makalemizin konusunu teşkil edecektir.

İHALELERDE YAKLAŞIK MALİYET NEDİR?
kamu ihalelerinde yaklaşık maliyet kavramının ne olduğu ve önemi konusunda açıklamalara yer verilmesi faydalı gözükmektedir.
1.1. Yaklaşık Maliyet Kavramı
4734 sayılı Kanun ve ilgili uygulama yönetmeliklerinde yaklaşık maliyet; ihale yapılmadan önce ilgili idare tarafından her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan, dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale ve ön yeterlik dokümanlarında yer verilmeyen, isteklilere ve ihale süreci ile resmi ilişkisi bulunmayan diğer kişilere açıklanmayan ve ihale konusu işin idarece öngörülen tahmini bedelini veya öngörülen parasal maliyetini ifade eden bir kavram olarak tanımlanmaktadır.
Diğer bir ifadeyle yaklaşık maliyet, bir ihale yapılmadan önce alımı düşünülen mal, hizmet ve yapım işi için daha önceden yapılan piyasa araştırması ve satın alınması düşünülen ihtiyacın idarenin bütçesine ne kadar mal olacağının hesaplanmasıdır.
1.2. Yaklaşık Maliyetin İhale Sürecinde Etkilediği Alanlar Nelerdir?
İhale süreçlerinde gerek 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda gerekse ihale uygulama yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin bir çok alanı etkilediği görülmektedir. Aşağıda yaklaşık maliyetin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda etkilediği alanlar belirtilmiştir;
Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde belirtilen kuruluşların Kanun kapsamı dışında temin edebilecekleri mal veya hizmetlerin istisna limitinin belirlenmesi,
8 ve 13 üncü madde hükümleri uyarınca, ihale ilan süre ve kurallarının belirlenmesi,
20 nci madde hükmü uyarınca, belli istekliler arasında ihale usulüyle ihale edilebilecek yapım işlerinin tespiti,
21 inci maddenin (f) bendi uyarınca pazarlık usulüyle yapılabilecek mal veya hizmet alımlarına ilişkin parasal limitin belirlenmesi,
38 inci madde hükmü uyarınca, aşırı düşük tekliflerin tespit edilmesi,
39 uncu madde hükmü uyarınca, bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali kararının verilmesine gerekçe teşkil edecek aşırı yüksek tekliflerin tespiti,
48 inci madde hükmü uyarınca, hizmet alımı biçiminde ihalesi yapılabilecek olan danışmanlık hizmetlerinin belirlenmesi,
53 üncü madde hükmü uyarınca, itirazen şikayet başvuru bedellerinin tespiti,
62 nci maddenin (d) bendi hükmü uyarınca, bütçenin programlanması ve tekliflerin karşılaştırılması,
8 ve 63 üncü madde hükümleri uyarınca, yerli isteklilerle ilgili uygulamaların belirlenmesi,
Görülmektedir ki yaklaşık maliyet ihale sürecinde bir çok alanı etkilemektedir.
1.3. Yaklaşık Maliyetin Önemi Kaynaklı Sonuç: Gizliliği
Yaklaşık maliyet, ihalenin yapılma yöntemini ve sonucunu etkileyen en önemli etken olduğu için gizli tutulması da büyük önem arz etmektedir.
Kanunda bu hususa ilişkin önemle durulmuş ve 4734 sayılı Kanun’un 61’inci maddesinde; “Bu Kanunun uygulanmasında görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlar; ihale süreci ile ilgili bütün işlemlere, isteklilerin iş ve işlemleri ile tekliflerin teknik ve malî yönlerine ilişkin olarak gizli kalması gereken bilgi ve belgelerle işin yaklaşık maliyetini ifşa edemezler, kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Aksine hareket edenler hakkında ilgisine göre 58 ve 60 ıncı maddelerde belirtilen müeyyideler uygulanır.” denilerek, aksi yöndeki uygulamaların karşılaşacağı yaptırımlar ilgili maddelerde açıklanmıştır.

YAKLAŞIK MALİYETE İTİRAZ SÜRESİ NE ZAMAN BAŞLAYACAĞINA İLİŞKİN KAMU İHALE KURULU’NUN GÖRÜŞÜ
Kamu İhale Kurulu’nun 23.05.2018 tarihli ve 2018/UH.II-1028 sayılı kararında yaklaşık maliyete itirazın ne zaman başlayacağına yönelik açıklamalarda bulunulmuştur.
2.1. İtiraz Konusu Olay ve Tartışma Alanı