Necati TORUN

Gerek gerçek veya tüzel kişilerin kendi arasında, gerekse de gerçek veya tüzel kişilerin devletle olan ilişkilerinde zaman zaman uyuşmazlıklar meydana gelmektedir. İşte bu uyuşmazlıkların çözüm yeri mahkemeler olup, uyuşmazlıkların çözüm yolu ise açılacak davalardır.

Dava açmaya yönelik irade davacı tarafından yazılı bir dilekçe ile ortaya konulmaktadır. Dava açmak için belirli bir mahkeme harcıda yine davacı tarafından yatırılmakta davasını kazanmasını müteakip kendisine geri ödenmesini temin edebilmek amacıyla haksız olan davalı üzerinde bu harç mahkeme tarafından bırakılmaktadır.

Ancak bazen gerek dava süreçlerinde gerekse de dava öncesi başvuru süreçlerinde taraflar tüm hukuki haklarından faregat edebilmektedir. Söz konusu feragatlar, resmiyet kazanması gerekli evraklar olduğundan noter huzurunda gerçekleştirilmektedir. İşte bu feragatnamelerin damga vergisi ve harçlar açısından değerlendirilmesi makalemizin konusunu teşkil edecektir.

1- FERAGATNAME NEDİR?

Herhangi bir şeyden kendi arzusu ile vazgeçmeye feragat adı verilir. Hukuki bir terim olarak bir kişinin tek taraflı beyanı ile meydana gelmiş ya da meydana gelebilecek bir hak ya da haklarından vazgeçmesidir.

Hukuki olarak feragat bir kişinin beyanı ile hakkından vazgeçmesi durumudur. İbra ise tarafların karşılıklı anlaşarak haklarından vazgeçmesidir. İbradan farklı olarak feragatte anlaşma şartı yoktur. Bu sebepten hem feragat hem de ibra, hukuki olarak borcu sonlandırmakta ve yenilik doğurmaktadır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre hakimler kişilerin talepleri üzerine karar verir ve taleplere bağlıdır. Herhangi bir davada, davacı taraf davadan feragat ettiğinde, hakim davacının feragat talebi doğrultusunda hüküm vermeye mecburdur. Bir davacı dava dilekçesinde belirttiği davadan ve alacaklı konumundaki haklarından, davanın açılmasından ya da duruşmasının herhangi bir aşamasında feragat etme hakkını kullanabilir.

Feragat duruşma esnasında meydana gelirse, hakim davacının beyanını zapta geçirir. Kanuna göre dava açıldıktan sonra, dava konusu hakkında tarafların tasarruf yetkileri devam eder. Davacının davadan feragat ettiğini açıkça bildirmemesine rağmen, davet edildiği halde duruşmaya katılmaması halinde dava dosyasını işlemden kaldırma kararı açıklanır. 1 ay içerisinde yenileme dilekçesinin verilmemesi halinde ise dosya işlemden kaldırılmış olur.

Medeni Kanuna göre mirastan feragat sözleşmesi şekil şartına sahiptir. Bu nedenle mirastan feragatin hukuki olarak geçerliliği, resmi vasiyet gibi sözleşme olarak yapılmasına bağlıdır. Medeni Kanuna göre mirastan feragat sözleşmeleri, resmi vasiyet olarak düzenlenir Şekil şartını sağlamayan sözleşmeler ile anlaşmazlık durumunda dava açılamaz. Mirastan feragat sözleşmesi tarafların karşılıklı beyanı ile noterde yapılır.

2-FERAGATNAMENİN DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR KANUNUNDAKİ YERİ