Gürkan GÜVEN

GİRİŞ:
Kamu ihalelerine katılmak isteyen firmaların uymaları gereken kurallar, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yer almaktadır. Bu Kanunda yer alan kurallardan bir tanesi de cezai yaptırım olan ihalelerden yasaklanmanın hangi hallerde uygulanacağı ve ihalelere yasaklı olan kişilerinde ihalelere katılamayacağına dair düzenlemelerdir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yasak fiil ve davranışları ayrıntılı olarak belirtmekle birlikte hangi olayların yasak fiil ve davranış olduğu daha çok Kamu İhale Kurulu ve sürecin devamındaki idari yargıda alınan yargı kararları ile ortaya konulmaktadır.
Son zamanlarda sıklıkla karşılaşılan akrabaların aynı ihalede teklif vermesinin ihale sürecindeki etkisi makalemizin konusunu teşkil edecektir.
1. 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU ÇERÇEVESİNDE İHALELERDEN YASAKLANMA
Kamu ihalelerinden yasaklanma istekli firmalar açısından ağır bir yaptırım olmakla beraber diğer şirketlerin hukuki haklarının korunması açısından da zaman zaman uygulanması gereken bir yaptırım kararıdır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup makalemizin konusunu teşkil eden akrabaların ihaleye katılması ile ilgili olarak yasak fiil ve davranış ilgili maddede aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir;
“İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekâleten birden fazla teklif vermek.
Aynı Kanun’un “İhalelere katılmaktan yasaklama” başlıklı 58’inci maddesinde de yasaklamayı gerektiren hallerin tespiti durumunda istekliler için uygulanacak yaptırımın süresi ve temel yasaklanmaya yönelik usul kuralları düzenlenmektedir.
Tüm bu maddelerin değerlendirilmesinden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17’nci maddesinde fiil ve davranışlarda bulunanların aynı Kanun’un 58’nci maddesindeki usul ve esaslar doğrultusunda yasaklanacağı ortaya çıkmaktadır.
2. ABİ KARDEŞ 2 TÜZEL KİŞİ SAHİBİ İSTEKLİLERİN AYNI İHALEYE KATILMASI HUKUKA UYGUN MUDUR?
Aynı teklif zarfında teklif vermemekle birlikte, 2 farklı şirketin sahibinin arasında abi ve kardeşlik ilişkisinin olması durumunun ihale mevzuatı çerçevesinde yasak fiil ve davranış olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği Kamu İhale Kurulu’nun 21.12.2022 tarihli ve 2022/UH.I-1639 sayılı Kamu İhale Kurulu’na esas olayda ortaya konulmuştur.
2.1. İhale Dokümanlarının İndirilen IP Nosu İle İlgili İnceleme
Başvuru sahibi isteklinin itirazen şikayete konu edilen, K.. Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. ve C. Karadağ arasında kardeş olmaları nedeniyle organik bağ bulunduğu, alternatif teklif verildiği iddialarına ilişkin EKAP ve “ticaretsicil.gov.tr” adresinden yapılan sorgulamalar ile idare tarafından gönderilen bilgi ve belgeler üzerinden yapılan incelemede;
- K... Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 25.10.2022 tarihinde Hacı Ahmet K...tarafından 217******** numaralı IP üzerinden,
- Celal K...’ın 08.10.2022 tarihinde Celal K... tarafından 176******** numaralı IP üzerinden doküman indirdiği tespit edilmiştir.
2.2. Teklif Verilen Bilgisayar IP’si İle İlgili İnceleme
İsteklilerin teklifleri gönderdiği bilgisayarların IP’si üzerinde yapılan incelemede;
- K... Tu Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 25.10.2022 tarihinde Hacı Ahmet K....tarafından 217******* numaralı IP üzerinden,
- Celal K... 25.10.2022 tarihinde Celal K...tarafından 176******** numaralı IP üzerinden yapıldığı tespit edilmiştir.
2.3. Geçici Teminat Mektubunun Alındığı Banka İle İlgili İnceleme
K...Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin geçici teminat mektubunun ve banka referans mektubunun İş Bankası A.Ş. tarafından elektronik ortamda,
Celal K.... geçici teminat mektubunun Garanti Bankası A.Ş. tarafından elektronik ortamda, banka referans mektubunun ise aynı banka tarafından fiziki ortamda düzenlendiği tespit edilmiştir.
2.4. Şirket Adres ve Telefonlarına İlişkin İnceleme
K... Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.ne ait Yeterlik Bilgileri Tablosu Sunulan İhalelerde Kullanılacak Birim Fiyat Teklif Mektubu üzerinde adres bilgisi “Kernek Mah. Yeşim_1 Sok. Osmanlı Apt. 6/5 44300 Battalgazi/Malatya” telefon numarası “53******86” olarak belirtildiği, Ticaret Sicili Gazetesi internet sitesi üzerinden yapılan araştırmada 08.01.2020 tarihli ve 9989 sayılı ve 22.09.2020 tarihli ve 10165 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde aynı adresin yer aldığı, 22.09.2020 tarihli ve 10165 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde şirket ortaklarının Hacı Ahmet K... ve Şahin K..olduğu, Hacı Ahmet K..ın şirketi temsile yetkili müdür olduğu,
Celal K... ait Yeterlik Bilgileri Tablosu Sunulan İhalelerde Kullanılacak Birim Fiyat Teklif Mektubu üzerinde adres bilgisi “Kernek Mah. İpek Cad. 36/3 44100 Battalgazi/Malatya” telefon numarası “53******48” olarak belirtildiği, Ticaret Sicili Gazetesi internet sitesi üzerinden yapılan araştırmada 22.11.2014 tarihli ve 8678 sayılı Ticaret Sicili Gazetesi’nde Celal Karadağ K... Taşımacılık olarak aynı adresin yer aldığı görülmüştür.
Öte yandan Ticaret Sicili Gazetesi internet sitesi üzerinden yapılan araştırmada 08.01.2020 tarihli ve 9989 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinden K... Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin ortaklarının Hacı Ahmet K..., Şahin K... ve Celal K...olduğu görülmekle birlikte, 22.09.2020 tarihli ve 10165 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinden Celal K...n tüm hisselerini Hacı Ahmet K...ve Şahin K... devrederek ortaklıktan ayrıldığı anlaşılmıştır.
2.5. Deliller Doğrultusunda Kamu İhale Kurulu’nun Değerlendirilmesi
K.. Tur Taş. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. ve C... Karadağ tarafından sunulan yeterlik bilgileri tablosunda vekaletnameye ilişkin olarak bir beyanın bulunmadığı,
Adı geçen isteklilerin ihale dokümanı indirme ve e-teklif verme işlemlerini farklı IP adresi üzerinden gerçekleştirdikleri,
Geçici teminat ve banka referans mektuplarının farklı bankalar tarafından düzenlendiği,
Adres ve telefon numaralarının farklı olduğu,
İhaleye teklif veren 2 istekli arasında kardeş ilişkisi tespit edilse dahi aynı ihaleye teklif vermelerini engelleyen bir düzenlemenin 4734 sayılı Kanun’da bulunmadığı dikkate alındığında yasak fiil ve davranışta bulunmadığı ortaya konulmuştur.
3. KARI KOCA’NIN AYNI İHALEDE TEKLİF VERİP VEREMEYECEĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ