Mahmut ÇOLAK

Bu makale çalışmamızda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu açısından işyeri dosyalarının işlemden kaldırılması usul ve esasları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ve 2020-20 sayılı Genelge ışığında açıklanacaktır.
I- Yasal Mevzuat
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “işyeri dosyalarının işlemden kaldırılması” başlıklı 34’üncü maddesine göre;
“ (1) İşyerinin yanlış veya yersiz olarak tescil edildiğinin tespiti hâlinde, ünitece tescil işleminin iptali yapılır.
(2) Aynı iş veya işyerine birden fazla sicil numarası verilmiş olduğunun anlaşılması hâlinde, sonradan verilen numaralar ünitece re’sen iptal edilir. İptal edilen numaralar başka işyerine verilmez. Ancak işlemler sonradan verilen numaradan yürütülmüşse geriye dönük işlem yapmamak için diğer numaralar, işlem gören işyeri dosyasının numarasında birleştirilir.
(3) Özel nitelikteki inşaat işyerleri ile ihale konusu işyerleri hariç olmak üzere, kapanma, terk veya tasfiye olmadığı hâlde, işyerinde en az iki yıl süre ile sigortalı çalıştırılmadığı, işverenler tarafından bildirilen veya Kurumca tespit edilen işyeri dosyaları, sigortalı çalıştırılmaya son verilen tarih itibarıyla ünitece Kanun kapsamından çıkarılır.”
II- İş Yeri Dosyalarının İşlemden Kaldırılmasının Gerekçesi
İşyeri dosyalarının 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkarılması ve iz işlemlerinin zamanında yapılmaması, SGK Ünitelerinde gerçekte ne kadar faal, ne kadar gayri faal işyeri dosyasının bulunduğunun bilinmesini engellendiği gibi borçlarının bulunmadığı hususunda talepte bulunan işverenlerle ilgili olarak yapılan sorgulamaların gecikmeli sonuçlandırılması, faal durumda bulunan ve ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenlerin borçlarının zamanında takip edilememesi gibi olumsuzluklara yol açabilmektedir. Bu doğrultuda belirtilen bu olumsuz durumların ortaya çıkmasının önlenmesi için işyeri dosyalarının işlemden kaldırılması, ize ayrılması ve imha işlemlerinin zamanında yapılması önemli hale gelmektedir.
III- En Az 2 Yıllık Süreden Bu Yana Gayri Faal Olan İşyerlerinin 5510 Sayılı Kanun Kapsamından Çıkarılması ve İz İşlemleri
En son aylık prim ve hizmet belgesinin / muhtasar prim ve hizmet beyannamesinin verilmiş olduğu tarihten itibaren üzerinden 2 yıl geçmiş olan işyeri dosyaları sistem tarafından otomatik olarak en son bildirim yapılan ay sonu itibariyle 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkartılmaktadır. Ancak gerek özel bina inşaatı ile ihale konusu işlerin bitirilmesi, gerekse devamlı nitelikteki işyerlerinin kapanma, terk veya tasfiye olduğunun bildirilmesi veya tespit edilmesi halinde, bu nitelikteki işyeri dosyaları 2 yıllık süre beklenilmeksizin bildirime veya tespite esas belgelerin işveren servisine intikal ettiği tarihten sonra sigortalı çalıştırılmaya son verilen tarihten itibaren 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkartılmaktadır.
“Otomatik Kanun Kapsamından Çıkış” menüsü vasıtasıyla kapsamdan çıkış işleminin yapıldığı tarih itibariyle 2 yıllık süreden bu yana aylık prim ve hizmet belgesi / muhtasar ve prim hizmet beyannamesi girişi yapılmamış olan tüm işyerlerinin, 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkış işlemi otomatik olarak yapılır.
Otomatik olarak 5510 sayılı kanun kapsamından çıkarılmış işyeri dosyaları veya gerek özel bina inşaatı ile ihale konusu işlerin bitirilmesi, gerekse devamlı nitelikteki işyerlerinin kapanma, terk veya tasfiye olduğunun bildirilmesi veya tespit edilmesi halinde 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkış işlemi yapılan işyeri dosyalarının SGK’ ya borcunun bulunmaması halinde iz işlemi de yapılmaktadır.
IV- Özel Bina İnşaatlarında İşyeri Dosyalarının İşlemden Kaldırılması