Mahmut ÇOLAK

Bu makale çalışmamızda bir işveren emrinde çalışan 4A (SSK) sigortalılarının işverenleri aracılığıyla otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmesi sonucu sistemde kalanların ücretlerinden kesilerek bireysel emeklilik şirketlerine aktarılmasında katkı payı tutarlarını etkileyen ödemeler değerlendirilecektir.
1. Çalışan Katkı Payı Hesabı
4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun “çalışanların otomatik olarak bir emeklilik planına dâhil edilmesi” başlıklı Ek 2’nci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
“ Çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80’inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının yüzde üçüne karşılık gelen tutardır. 506 sayılı Kanunun geçici 20’nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanlar için bu çalışanların bağlı bulunduğu sandığa, katılım payı, kesenek veya diğer adlar altında ödediği tutarların hesaplanmasına esas kazancının yüzde üçüne karşılık gelen tutardır. Bu oranı iki katına kadar artırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5’inci maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur. Çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir.”
Bu maddeye göre, otomatik bireysel emeklilik sistemi uygulamasında çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80’inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının %3’üne karşılık gelen tutardır. Çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir. Bahse konu bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, işveren tarafından bireysel emeklilik şirketine aktarılır. İşveren katkı payını zamanında bireysel emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın bireysel emeklilik birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur. Bununla beraber, bahse konu maddenin altıncı fıkrası gereğince de Ek Madde 2 kapsamındaki yükümlülüklere ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca 2025 yılı için 1.301 TL lirası idari para cezası uygulanır.
2. Prime Esas Kazanç Matrahı
Prime esas kazanç matrahı ve hesabı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesine göre gerçekleştirilmektedir.
4A (SSK) kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları hesabında;
1) Hak edilen ücretlerin,
2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,
Brüt toplamı esas alınır.