Gürkan  GÜVEN

Kamu ihaleleri, kamuoyunda yoğun olarak gündemde olan bir alandır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun, 2000’li yılların başına kadar uygulanan eski ihale kanunumuz olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’ndan bir çok farklılığı olması yanında en temel farklarından bir tanesi de ihale işlemleri öncesi yargı yoluna başvurulmadan önce zorunlu itirazların yapıldığı ihale hukukuna ilişkin düzenleyici ve denetleyici bir üst kurum olan Kamu İhale Kurumu’nun kurulmasıdır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 53’üncü maddesinde düzenlenen Kamu İhale Kurumu’nun temel görevlerinden birisi her yıl kamu ihalelerinde kullanılacak olan parasal limitler ve eşik değerlerin kamuoyuna duyurulmasıdır. Resmi Gazete’de 2024 yılı parasal limitleri, eşik değerleri yayımlanmış olup makalemizde gerekli açıklamalara yer verilecektir.
1- KAMU İHALE KURUMU’NUN 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU DOĞRULTUSUNDA EŞİK DEĞERLERİ BELİRLEME GÖREVİ NEREDEN KAYNAKLANMAKTADIR.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde yer alan düzenlemeyle kurulan Kamu İhale Kurumu’nun görev ve yetkileri ayrıntılı olarak bu maddede düzenlenmektedir. Kamu İhale Kurumu’nun bu maddede belirtilen görevlerinden bir tanesi de Kanunda belirtilen eşik değerlerin belirlenmesidir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Eşik Değerler ve Parasal Limitlerin Güncellenmesi” başlıklı 67’nci maddesi uyarınca 4734 sayılı Kanunda belirtilen eşik değerler ve parasal limitler bir önceki yılın Toptan Eşya Fiyat Endeksi esas alınarak Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenir ve her yıl 1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere aynı tarihe kadar Resmî Gazetede ilân edilir. Ancak güncellemede bir milyon Türk Lirasının altındaki tutarlar dikkate alınmaz. Bu Kanunda belirtilen eşik değerler ve parasal limitler, olağanüstü hallerde, belirtilen tarihin dışında da Kurumun teklifi üzerine Cumhurbaşkanı Kararı ile güncellenebilir.
2- 2024 YILI PARASAL LİMİTLER VE ANLAMLARI
24 Ocak 2024 tarihli ve 32439 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2024 yılına ait eşik değerler ve parasal limitler ile ilgili aşağıda açıklamaları ile yer almaktadır.
2.1. Kamuya Ait Şirketlerin İstisna Kapsamındaki Alımlarında Üst Limit 95.508.971,00 TL ye çıkartılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesi “İstisnalar” başlığı altında düzenlenmiş olup burada bentler altında sayılan alımlar 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun ceza ve yasaklılık hükümleri haricinde her hangi bir düzenlemesine tabi değildir.
Kanun’un 3’üncü maddesi (g) bendi ise aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir;
g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını aşmayan mal veya hizmet alımları
Bu düzenleme uyarınca Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri ile belediye şirketlerinin bu madde çerçevesinde gerçekleştirecekleri alımlar ceza ve yasaklılık hükümleri dışında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri kapsamında değildir.
2024 yılı için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesi (g) bendinde belirtilen üst sınır 95.508.971,00 TL olarak uygulanacaktır.
Bu limitin üstünde yer alan ihtiyaçlar kamuya ait şirketler tarafından açık ihale usulü ile gerçekleştirilmek zorundadır.
2.2. Yeni Eşik Değerler ve İlan Sürelerindeki Yeni Değerler
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 8’nci maddesinde yer alan “Eşik Değerler” bu Kanun’un 13’üncü maddesinde düzenlenen ihale ilan süreleri ve 63’üncü maddesinde düzenlenen Yerli İstekliler ile ilgili düzenleme açısından temel düzenlemedir.
2024 yılında bu madde için geçerli olacak eşik değerler aşağıdaki şekilde güncellenmiştir.
a) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında 11.417.574,00 TL
b) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımlarında 19.029.344,00 TL
c) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde 418.648.353,00 TL olarak uygulanacaktır.
Konuyu örneklendirmek gerekirse 4734 sayılı Kamu İhale Kanun’un 13’üncü maddesinde ihale ilan süreleri ve kuralları ile ön ilana ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.
Genel Bütçe kapsamındaki kamu idareleri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda belirtilmektedir. Cumhurbaşkanlığı, TBMM, Bakanlıklar, Yargı Kurumları, Emniyet Genel Müdürlüğü vb kurumlar genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri arasında sayılmaktadır.
Örneğin eşik değerlerin güncel hali doğrultusunda eğer Genel Bütçe kapsamında bir idare yaklaşık maliyeti 25 milyon TL tutarında bir hizmet alımını açık ihale ile gerçekleştirecek ise Kanun’un 13’üncü maddesinin (a) bendindeki düzenleme uyarınca; yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihalelerden olduğu için açık ihale usulü ile yapılacaktır. Ayrıca bu nedenle de ihale tarihinden en az kırk gün önce, Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle ilan yapılması gerekmektedir.
2.3. Pazarlık Usulü İle Gerçekleştirilen Alımlarda Yeni Üst Limit 2.076.108,00 TL olarak belirlenmiştir.