Kısa Çalışma Ödeneği

Çin'den başlayarak kısa bir süre içerisinde tüm dünyada birçok insanı etkileyen Korona Virüs (COVID-19) tüm insanlığa sağlık tehdidi olmakla birlikte global ekonomi de kriz yaratmıştır. Bulaşma yolu olarak en hızlı ve kontrolü en zor olan, solunum yolu ile bulaşan virüsün kontrol altına alınması ve önlenmesi amacıyla birçok işverenin zorunlu olarak faaliyetine ara verilmiştir. 

Gerek işverenlerimizin gerekse çalışanlarımızın hiçbirimizin elinde olmayan, mücbir sebep ilan edilmiş şu ortamda yaşanan olumsuzluklar sonrası, kısa çalışma kapsamında işverenleri zor duruma düşmüş çalışanların genel sağlık sigortası primleri ile ücret alacaklarını kısmen de olsa alabilmeleri için faydalanılabileceği kısa çalışma ödeneği ödenmesi hizmeti sağlanmaktadır. Covid-19 ile uygulama kapsamında şartlar kolaylaştırılmış, Meclis’te kabul edilen yasa ile 600 gün şartı 450 güne, 120 gün şartı da 60 güne indirilmiştir. 23 Mart 2020 tarihi itibariyle tüm İŞKUR birimlerinde başvurular alınmaya başlanmıştır.

Sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bu uygulama, genel ekonomik kriz, sektörel kriz, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere uygulan-maktadır.

İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar zorlayıcı sebeplerdir. Günümüzde yaşanan yeni tip korona virüs (Covid-19) olarak adlandırılmış, bir bölgeden başlayarak kıtalara ve tüm dünyaya yayılmasıyla Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmesiyle ülkemizde de bu durum olası etkileri dikkate alınarak "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamında kısa çalışma uygulaması başlatılarak zorlayıcı mücbir sebep olarak kabul edilmiştir. 

Kısa Çalışma Ödeneğine Nasıl Başvurulur ve Faydalanılır?

İşverenlerimiz herşeyden önce İŞKUR kayıtlarının olup olmadığını sorgulamaları gerekmektedir. İŞKUR numarasını bilmeyen işverenlerimiz www.iskur.gov.tr üzerinden Kısayollar sekmesinin altındaki “İşveren olarak kayıtlı mıyım?” kısmından SGK ve Vergi numaralarını yazarak sorgulama yapabilirler. SGK ve maliye borcuna bakılmaksızın uygulamadan yararlanmak isteyen tüm işverenlerimiz, korona virüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle ve buna ilişkin ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. kanıtlarla birlikte;

-Kısa Çalışma Talep Formu,

-Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesi,

-Vergi Levhası

-İşyerimiz Covid-19 kapsamında kapatıldı ise kurum yazısı  

- Covid-19 nedeniyle çalışmama kararına ilişkin şahıs firmaları için bir ön yazı, tüzel kişilikler için karar alınması sonrası,

belgelerin tamamı kaşeli ve yetkili kişi tarafından imzalı olarak tanzim edilerek bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışma başvurusunda bulunulacak, başvuruların yapılması sonrası işverenlere başvurusunun alındığı yine aynı yolla en kısa sürede bildirilecektir. İşverenin birden çok işyeri olması halinde, her bir SGK numarası için ayrı ayrı başvuru yapması gerekmektedir. Her işyeri için de çalışmanın azaltılması konusunda çalışan sayısı değil, çalışma süresinin üçte biri dikkate alınmaktadır. Kısa çalışma başvurusunu sadece işçiler adına işverenler yapabilmekte olup, işçiler kısa çalışma talebinde bulunamazlar. Ayrıca bu uygulamadan emekli yani SGDP’li işçiler yararlanamamakta olup, sadece işsizlik sigortası primi ödeyen işçiler bu uygulamadan yararlanabilmektedir. İŞKUR’a gönderilecek İşçi listemizde SGDP’li çalışanları yazmamız gerekmektedir.

Mücbir sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması ile kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla, bu süreler içinde SGK’ya son 60 günlük işsizlik sigortası primi bildirilmişse, işe giriş tarihi ile önceki işyerindeki çıkış tarihi arasında bir kesinti yoksa ve 60 günlük süre şartı her iki işyerindeki çalışmalarla sağlanıyorsa, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olma şartı sağlanmış kabul edilmektedir. Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki üç yıllık süre içinde adlarına en az 450 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması gerekmektedir.

Örneğin, İş müfettişleri tarafından yapılan uygunluk tespiti sonrasında Milli Eğitim Bakanlığa bağlı olarak hizmet veren eğitim kurumu 16.03.2020 tarihi itibariyle faaliyetine ara vermiş kısa çalışmaya geçtiği kabul edilen işyerinde çalışan sigortalılar için, 450 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olma şartının sağlanıp sağlanmadığının tespiti sırasında, sigortalı adına 16.03.2017 ila 16.03.2020 tarihleri arasında 450 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olup olmadığına bakılmaktadır.

Başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir. COVİD-19 kapsamında yapılan Kısa Çalışma başvurularının uygunluk tespitinde Bakanlığımız İş Müfettişlerince yapılacak tüm incelemeler mahalline gidilmeksizin Rehberlik ve Teftiş Başkanlığında veya Grup Başkanlıklarında sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir. İş Müfettişlerince yapılacak teftiş sonrasında gerek görülmesi halinde işverenle irtibata geçilerek ilave belgeler talep edilecek, uygunluk tespitleri sonucu işverene, İŞKUR tarafından bildirilecektir. İŞKUR tarafından işverenlere yapılan bildirimin sonucu işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan edilmesi, varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirilmesi ve ilan yoluyla işçilere duyurulması veya kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılması gerekmektedir.

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.  Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faiziyle birlikte işverenden tahsil edilir.

Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi

Günlük kısa çalışma ödeneği sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez. 2020 yılı için ödenecek bir günlük kısa çalışma ödeneği en az 58,86 Türk Lirası, aylık ödeme tutarı ise en fazla 4.414,40 Türk Lirası’dır. Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir. Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir. Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildi-rilir. Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır. Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir. Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faiziyle birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faiziyle birlikte işçiden tahsil edilir. 

Sonuç

Korona virüs tedbirleri kapsamında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul edilen düzenleme çerçevesinde işverenlerimizi, çalışanlarımızı ve istihdamı koruma kapsamında kısa çalışma ödeneği şartları kolaylaştırılmıştır. Bu kapsamda dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep Covid-19 olarak yapacağımız başvurularımız işyerine gidilmeden de belge üzerinden hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için korona virüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvurularımıza eklenmesi önem taşımaktadır.  Kısa çalışma uygulamasından yararlanılabilmesi için işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanununun 25inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler dışında bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir. Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından faaliyeti durdurulan iş yerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti işlemi, Kanunda düzenlenen asgari ve azami süreler ile, idari tasarrufun süresi ile sınırlı olup idari tasarrufun sona ermesi ile kısa çalışma uygulamasının da kendiliğinden sona ereceği dikkate alınmalıdır. 

Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza cevap almak; uygulamaya yönelik  makaleleri , yargı kararları,genelgeleri ve özelgeleri düzenli olarak takip etmek  için siz de abonemiz olun. 

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.