Cemil GÜNDÜZ

GİRİŞ
Kamu ihaleleri ülkemizdeki yol, köprü, kamu kurumu inşaatları, şehir hastaneleri, araç kiralama filoları gibi devasa projeler çerçevesinde düşünüldüğünde özel sektörün her daim ilgi alanındadır.
İhale sürecinde istekliler ihale dokümanına bağlı olarak tekliflerini sunmakta, ihale günü ve saatinde en uygun teklifi veren istekli ihale komisyon kararı ile belirlenmekte, böylece ihalenin yüklenicisi ilan edilmekte ve sonuç olarak yüklenici ile idare arasında bir sözleşme imzalanmaktadır. İhaleyi kazanan yüklenici bu süreç içerisinde bazı resmi belgeler nedeniyle damga vergisi ödemek zorundadır.
2023 yılı itibariyle ülkemizde 75 adet vakıf üniversitesi bulunmaktadır. Ve bu üniversitelere okuyan öğrencilerle ilgili olarak Yüksek Öğretim Kurumu tarafından bu üniversitelere kamu kaynağı aktarılmaktadır. Bu nedenle de Kanun koyucu vakıf üniversitelerini kendi ihtiyaçları açısından özel sektördeki firmalar gibi serbest bırakmamış olup özel bir ihale mevzuatı düzenlemiştir. Vakıf üniversitelerinin bu özel satın alma usulleri çerçevesinde gerçekleştirdikleri ihalelerde alınan ihale kararının damga vergisine tabi durumu makalemizin konusunu teşkil edecektir.
İHALE VE HAKEDİŞ ÖDEME DÖNEMİNDE DOĞAN DAMGA VERGİLERİ
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1 inci maddesinde;
“Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir.
Bu Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak ya da imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder…” denilmektedir.
Damga Vergisi Kanunu’nun 14 üncü maddesindeki düzenlemeye göre; kağıtların damga vergisi Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) Sayılı Tablo’da yazılı nispet ve oranlarda alınacaktır.
İhaleyi kazanan yüklenici, bu süreç içerisinde bazı resmi belgeler nedeniyle damga vergisi ödemek zorundadır. İşte bu vergilerden birisi ihale kararı kaynaklı damga vergisi iken bir diğeri de yüklenici ile sözleşme akdedilmesi nedeniyle doğan damga vergisidir.
İhale Kararı’na İlişkin Damga Vergisi:
Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) Sayılı Tablo’nun “II- Kararlar ve Mazbatalar” bölümünün 2 nci bendine göre, İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları üzerinden binde 5,69’a damga vergisi doğmaktadır.
Örneğin, 10.000.000,00 TL’lik ihaleyi kazanan Bay A ihaleyi kazandığına ilişkin ihale kararı sebebiyle 56.900,00 TL damga vergisi ödeyecektir
Sözleşmeye İlişkin Damga Vergisi:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen istisnalar dışında her türlü ihale süreci sonucunda idare ile yüklenici arasında içerisinde ihale bedelinin de yazılı olduğu sözleşme akdedilmektedir.
Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) Sayılı Tablo’nun “I- Akitlerle ilgili kağıtlar” bölümünün 1/a bendinde, belli parayı ihtiva eden mukavelename, taahhütname ve temliknamelerden binde 9,48 damga vergisi doğduğunu belirtilmiştir.
Buna göre, 10.000.000,00 TL’lik ihaleyi kazanan Bay A, idare ile sözleşme imzalaması sebebiyle 94.800,00 TL damga vergisi ödeyecektir.
Böylece ihaleyi kazanan Bay A ihalenin bitişine (hak ediş ödemelerinin yapılmasına) kadar toplam 151.700,00 TL damga vergisi ödeyecektir.
Hakediş Ödemelerinden Kesilecek Damga Vergisi
Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun “Makbuzlar ve Diğer Kağıtlar” başlıklı (IV.) bölümünün I/a bendine göre, hak ediş ödemelerinden (binde 9.48) oranında damga vergisi kesilmelidir..
Böylece 10.000.000,00 TL’lik ihaleyi kazanan Bay A, hakediş ödemelerinden de 94.800,00 TL damga vergisi kesintisi yapılacaktır.
VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN İHALE MEVZUATI AÇISINDAN DURUMU